Dinin emirlerini gözeterek yapılan bütün işler, alışverişler, yiyip içmeler, gafletten kurtulmak ve Allahü teâlâyı hatırlamak demektir.
Gaflet, Allahü teâlâyı unutmak demektir. Her ne şekilde olursa olsun, Allahü teâlâyı hatırlamak ise gafletten kurtulmak olur. Dinin emirlerini gözeterek yapılan bütün işler, alışverişler, yiyip içmeler, gafletten kurtulmak ve Allahü teâlâyı hatırlamak demektir. İnsanın gafletine sebep olan çok şey varsa da ikisi önemlidir: 1- Yaratılış gayesini bilmemek. 2- Ölümü unutmak…
Bunun için gafleti yenmeye çalışmalıdır! Kur’an-ı kerimde meâlen (Gafillerden olma) buyuruluyor. (Araf 205)
Hadis-i şeriflerde de buyuruldu ki:
(Gaflet üzere uyuyan, Kıyamette öyle dirilir. O hâlde kendinizi Allahü teâlâyı anarak uyumaya alıştırın!) [Deylemi]
(Gafiller arasında Allahü teâlâyı anan, kuru çalılar arasındaki yeşil ağaç gibidir.) [Ebu Nuaym]
Gaflet uykusunun sonu, sonsuz pişmanlık olabilir. Salihlerden biri, hocasını rüyada görüp sual eder: “Kıyamette en büyük pişmanlık nedir?”
Hocası buyurur ki: “Gafletin neticesi olan pişmanlık…”
Seyyid Adülhakim-i Arvasi hazretlerinin Sefer-i ahiret risalesindeki hadis-i şerifte (İnsanlar uykudadır, ölünce uyanırlar) buyurulmaktadır.
Hazret-i Lokman buyurdu ki:
“İki şeyi unut, iki şeyi unutma! Yaptığın iyilikleri unut, sana yapılan kötülükleri unut! İki şeyi de unutma! Allahü teâlâyı unutma ve bir de ölümü unutma.”
İslam âlimlerinden Ebu Ali Dekkak “rahmetullahi teala aleyh” ölürken üç şeyi nasihat eyledi: “Cuma günü gusül abdesti alınız. Her akşam abdestli olarak yatınız. Her hâlinizde Allahü teâlâyı hatırlayınız.”
Büyük âlim Mis’âr “rahmetullahi teâlâ aleyh” buyurdu ki: “İnsanlar bir araya gelseler ve Allahü teâlâdan, Cennet’ten, Cehennem’den konuşmadan ayrılsalar melekler derler ki: Ey insanlar büyük gaflet içindesiniz!..”
Süfyân-ı Sevrî “rahmetullahi teâlâ aleyh” buyurdu ki: “Büyük bir kalabalık, bir yere toplansa ve biri, ‘içinizden akşama kadar kim yaşayacak bilsin!’ dense, kimse bilemez. İşin şaşılacak tarafı şurasıdır ki, eğer o kimselere; ‘Öyleyse, ölüm için gerekli hazırlığı yapan, ayağa kalksın’ dense kimse ayağa kalkmaz. Bu gafletten kurtulmaya çalışmalıdır…”
Ölmeden önce gafletten uyanmak gerekir. İş işten geçtikten sonra uyanmak faydasızdır.
Haberci istiyorsak çoktur. Her gün çeşitli sebeplerle ölenlere veya mezarlara bakmak kâfidir. Muhakkak olacak şeyi oldu bilmek gerekir! Ölüm muhakkaktır. Azrail aleyhisselam geldiği zaman, ‘hazırım’ diyebilmelidir.
Gaflette olan kimsenin kalbi katı olur, ibadetleri vaktinde yapmaz, tövbeyi geciktirir, nasihat tesir etmez, ölümü unutur. Ahireti unutur. Hep dünyanın faydasız zevk ve sefasını düşünür. Bunlardan kurtulmak için ölümün her an gelebileceğini düşünmeli, sıhhatin, gençliğin ölüme mâni olmadığını unutmamalı.