Şeytan, Hazreti Âdem’e secde etmekle emrolununca; “Ben ondan üstünüm” diyerek kibirlendi.
Mahmûd Bedreddîn Efendi Osmanlı âlimlerindendir. Küçük yaşta ilim tahsiline başladı. O zamanın büyük âlimlerinden ilim öğrendi. Bursa, İstanbul ve Edirne’de müderrislik yaptıktan sonra Edirne’ye kadı olarak tayin edildi. 937 (m. 1530) senesinde Edirne’de vefât etti. Bir dersinde şunları anlattı:
Kalbin bozuk olmasına sebep olan kötü huylar, yani kalp hastalıkları vardır. Bunlardan biri de kibirdir. Kendisini başkalarından üstün görmek demektir ki, haramdır. Hadîs-i şerîfte Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurdu ki: “Allahü teâlâ buyuruyor ki, kibriyâ, üstünlük ve azamet bana mahsûstur. Bu ikisinde bana ortak olanı Cehenneme atarım, hiç acımam.” Allahü teâlânın emrine muhalefet edip de ilk defa kibirlenen şeytan oldu. Şeytan, Hazreti Âdem’e secde etmekle emrolununca; “Ben ondan üstünüm. Toprağa karşı niçin secde edeyim” diyerek kibirlendi. “Beni ateşten, onu çamurdan yarattın” deyip Rabbine karşı geldi. Ateşin alevini, latîfliğini ve ışık yaydığını görünce, onu sudan ve topraktan üstün sandı. Hâlbuki üstünlük, kendini üstün görmekte değil, tevâzu göstermekle olur.
Kibirden çok sakınmak lâzımdır. Fakirlerin davetine gitmemek, iki parmak ile yemek yemek (üç parmakla yemek lâzımdır), sofraya düşen yiyecekleri yememek, uzun elbise giymek, kibrinden elbisesinin söküğünü dikmemek, yemek pişirmemek, evinin hizmetini görmemek, hizmetkârı ile beraber yemek yememek, fakirlerin yanına oturmamak kibirdir. Resûlullah efendimiz, koyun sağar, merkebe biner ve ev hizmetini görürdü.
Kalb hastalıklarından biri de ucbdur. Ucb, yaptığı ibâdetleri ve iyilikleri kendinden bilip, onlarla övünmek demektir. Nimeti ulu görüp, nimeti göndereni unutmak ve nimete meyletmek de ucbdur. Ucb, nimeti verenle aradaki bağı unutup, amelin ve ibâdetinin de Allahü teâlânın tevfik ve ihsanıyla olduğundan gâfil olmaktır. Ucbun sebebi, cehâlettir, ilâcı, her şeyin Allahü teâlâdan olduğunu bilmektir. Kalb hastalıklarından biridir. Kin tutmak demektir. Bir dünyâ meselesi için kalbiyle sevmemek, o kimseden nefret ederek ona düşman olmak, başkasını aşağı görmek, o kimse hakkında kötülük düşünmektir. Ama bir kimseyi başkalarına ve kendisine zulmettiği için sevmemek veya fısk ve günâhından dolayı sevmemek hıkd olmaz. Bu gadab-ı fillah, Allahü teâlânın rızâsı için sevmemektir.