“Bütün hâllerinde, sana yardımcı olacak ve kemâle götürecek arkadaşı seç!”
Aşçı Dede Osmanlı evliyasından olup ismi İbrâhim Efendidir. 1828 (H.1244) senesinde İstanbul’da Kandilli’de doğdu. Erzincan’a giderek. Hâlidiyye yolu büyüklerinden Şeyh Vehbi Hayyât’ın (Terzi Baba) halîfesi Hacı Fehmi Efendi’ye intisab etti. Bir hac seferinde Medîne’de vefât etti. Sohbetlerinde buyurdu ki:
“Uygun olmayan yerlere gitmekten çok sakın, oralara girip çıkanlara da dikkat et. Müslüman kardeşinde yersiz bir şey görürsen, ona iyi muâmele etmeye gayret et, iyi geçin. Onun durumuna düşmekten pek sakın. Senin en iyi, en yakın dostun; özü, sözü doğru olandır. O böyle kaldığı müddetçe, onu koru.”
“Allahü teâlâya muhabbet edip, muhabbete vesîle olursan, yerdekiler ve göktekiler de sana muhabbet eder. Allahü teâlâya itâat et ki, yerdekiler ve göktekiler de sana muhabbet etsin. Allahü teâlâya itâat et ki, insanlar ve cinler de sana itâat etsin. Cenab-ı Hakk’a muhabbet ve itâat edene, Allahü teâlâ ikrâmlarda, ihsânlarda bulunur. Denizler onun için donup, sular ona yol olur. Hava emrine âmâde olur.”
“Ey evlatlarım! Ömrünüz her geçen gün azalmakta, eceliniz yaklaşmaktadır. Bir gün bu üzerinde yaşadığınız dünyâ dürülecek, kıyâmet kopacaktır. Her gün amel defterinizi hayırlı işlerle doldurmaya bakınız. Böyle yapanlara müjdeler olsun. Amel defterlerini, yasaklardan kaçmayarak günahlarla dolduranlara da yazıklar olsun. Vakitlerinizi isrâf etmeyiniz. Zamanlarınızı boşa geçirmeyip değerlendiriniz. Yoksa pişmân olursunuz. Duânızın kabûl olmasını istiyorsanız, helâlden yiyiniz ve Müslüman kardeşlerinizin hakkında yersiz söz etmekten dilinizi tutunuz.”
“Bütün hâllerinde, sana yardımcı olacak ve kemâle götürecek arkadaşı seç.”
“Devamlı tâat üzere olmayı sağlayan îtikâd olan Ehl-i sünnet îtikâdı üzere bulun.”
“Akıllı kimselerin arzusu, düşüncesi, Cehennem’den kurtulmak ve haramlardan kaçmaktır. Ahmak olanın arzusu, oyun ve eğlencedir” ve “Ölüm meleği yastığının dibinde durduğu hâlde uyuyup gaflete dalan kimseye çok şaşılır” sözleriyle âhireti unutup gaflette olan insanlara duyduğu hayreti bildirmiştir.
Her şeyden evvel farzları yapıp haramlardan ve şüpheli şeylerden sakınmayı söyler, nâfilelerle uğraşılacak zaman olmadığını bildirir; “Zarûrî din bilgilerini alıp, faydasız şeyleri terk etmek, akıl sâhiplerinin işidir” buyururdu.
Vehbi Tülek