Gaflet, insanın yaratılış gayesini ve dünya hayatının fâniliğini unutmasına, ahiret hayatına hazırlıksız olmasına sebep olur.
Gaflet, insanın Allahü teâlâyı, dinini, ahiretini ve ölümü unutarak, dünya hayatının geçici lezzetlerine dalması ve kendini Allahü teâlânın emir ve yasaklarından uzak tutmasıdır. Gaflet, insanın yaratılış gayesini ve dünya hayatının fâniliğini unutmasına, ahiret hayatına hazırlıksız olmasına sebep olur.
Fırsat elde iken gaflete düşmemelidir! Kur’ân-ı kerimde meâlen (Gafillerden olma) buyuruluyor. (Araf 205)
Hadis-i şerifte buyurulduki: (Gafil olduğu hâlde, gafletinden habersiz kimseye şaşılır. Şu kişiye de şaşılır ki ölüm onun peşinde iken, o dünyanın peşinde koşar.) [Ebu Nuaym]
Bâyezîd-i Bistâmî (rahmetullahi teâlâ aleyh) buyurdu ki: “İnsana zararı en şiddetli olan şeyin ne olduğunu bilmek istedim. Bunun, gaflet olduğunu anladım. Yâ Rabbî! Bizleri gaflet uykusundan uyandır. Lütuf ve keremin ile bu duâmı kabul eyle.”
Süfyân-ı Sevrî (rahmetullahi teâlâ aleyh) buyurdu ki: “Büyük bir kalabalık, bir yere toplansa ve biri, içinizden akşama kadar kim yaşayacak, bilsin dese, kimse bilemez. İşin şaşılacak tarafı şurasıdır ki, eğer o kimselere; ‘Öyleyse, ölüm için gerekli hazırlığı yapan, ayağa kalksın’ dense kimse ayağa kalkmaz. Bu gafletten kurtulmaya çalışmalıdır…”
Yine buyurdu ki: “Bir kimsenin, dua ederken yalnız kendisine dua edip, ana-babasına ve diğer Müslümanlara dua etmemesi, Kur’ân-ı kerîm okumayı bildiği hâlde her gün bir miktar okumaması, câmiye girdiği hâlde iki rekat olsun namaz kılmadan çıkması, kabristandan geçtiği hâlde mevtâlara selam vermemesi [bir Fatiha okuyup sevabını ruhlarına hediye etmemesi], gençlik çağı büyük bir fırsat olduğu hâlde bu zamanını boşa geçirmesi, kendisi tok ve komşusunun aç olduğunu bildiği hâlde, ona bir şeyler vermemesi, o kimsenin gafletindendir…”
Ölmeden önce gafletten uyanmak gerekir. İş işten geçtikten sonra uyanmak faydasızdır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Lezzetleri yıkan, eğlencelere son veren ölümü çok hatırlayınız!) [Sefer-i ahiret]
Hazret-i Lokman Hakîm, oğluna şöyle buyurdu:
“İki şeyi unut, iki şeyi unutma! Yaptığın iyilikleri unut. Sana yapılan kötülükleri unut! İki şeyi de unutma! Allahü teâlâyı unutma, bir de ölümü unutma!”
Gafletten kurtulmak için, Allahü teâlâyı ve ölümü unutmamalı, ilmihal bilgilerini, Ehl-i sünnet itikadını farzları, helali haramı öğrenip, bu bilgilere uygun yaşamalı, namazları ve diğer ibadetleri zamanında yapmalı. Günahlardan son derece sakınmalı. İnsanın üç büyük düşmanı olan şeytandan, nefsin arzu ve isteklerinden ve kötü arkadaştan çok sakınmalı. Bozuk yayınlar, filmler, kitaplar da kötü arkadaştır.
Dünya, ahiret için tarladır. Ahiret dünyada yaptıklarımızla kazanılır. Dünyada Allahü teâlânın emirlerine ve yasaklarına uyarak yaşanırsa hem dünya lezzetlerine hem de ahiret nimetlerine kavuşulur. Dinin emirlerini gözeterek yapılan bütün işler, alışverişler, yiyip içmeler; gafletten kurtulmak ve Allahü teâlâyı hatırlamak olur.