Yemen’de yetişen evliyânın büyüklerinden ve tefsîr âlimi. İsmi, Ali bin Abdullah’tır. 984 (m. 1576) senesi Zilhicce ayında Yemen’in Terim şehrinde doğdu. 1041 (m. 1631) senesinde vefât etti. Vasıyyeti üzerine vefât ettiği gün techizi yapıldı. Cenâze namazını kardeşinin oğlu Abdürrahmân Sekkâf kıldırdı. Cenan Beşşâr’daki babası için yapılan türbeye defnedildi. Sultan Abdullah bin Ömer de, Zeynel’âbidîn Ayderûsî’nin cenâzesinde bulundu. Cenâzesi çok kalabalık oldu.
Zeynel’âbidîn Ayderûsî, küçük yaşta Kur’ân-ı kerîmi ezberledi. Babasının terbiyesinde yetişti. Mes’eleleri çok çabuk anlar ve kavrardı. Babasının huzûrunda oturmaz ayakta dururdu. Zeynel’âbidîn Ayderûsî, zâhirî ve bâtınî ilimleri babasından öğrendi. Babası ona tasavvuf hırkası giydirdi. Zeynel’âbidîn Ayderûsî ayrıca, Şeyh Zeynüddîn bin Hüseyn, Seyyid Celîl Abdürrahmân, Abdürrahmân bin Muhammed bin İsmâil, Abdürrahmân bin Ali, Abdürrahmân bin Muhammed ve daha birçok âlimden ilim öğrendi. İlim tahsilinden sonra, ders vermeye başladı. Tefsîr dersleri verdi. Ders aldığı hocalardan bir cemâat istifâde etmek için onun derslerine gelir, dinlerlerdi. Hocası Abdürrahmân Berûm, büyük bir âlim olmasına rağmen kitabını alır, Zeynel âbidîn Ayderûsî’nin derslerini dinlemeye gelirdi.
Zeynel’âbidîn ömrünün sonlarına doğru tıb ilmi ile meşgûl olup, bu ilimde söz sahibi oldu. Asrındaki ilim ve fazîlet sahipleri, onun ilim meclisinde toplanırdı. Zeynel’âbidîn Ayderûsî, onlara ancak keskin zekâ sahiblerinin hâlledebileceği konuları anlatırdı. Tefsîr, hadîs ve tasavvuf mevzûlarını açık, kolay ve anlaşılır bir şekilde ortaya koyardı. Çok nâdir ve duyulmamış lügat ve nahiv mes’elelerini bilirdi. Onun yazmış olduğu pekçok eserleri kaynaklarda yazılmakta ise de, eserlerinin isimleri belirtilmemektedir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Hulâsat-ül-eser cild-3, sh. 166
ZEYNEL’ÂBİDÎN AYDERÛSÎ