Fıkıh ve hadîs âlimi. Künyesi Ebü’l-Velîd olup ismi, Yûnus bin Abdullah bin Muhammed bin Mugîs bin Muhammed bin Abdullah’tır. İbn-i Saffâr diye tanınan Yûnus bin Abdullah 338 (m. 949) senesinde Kurtuba’da doğdu. Yine doğduğu şehir olan Kurtuba’da 429 (m. 1038) senesinde vefât etti.
Sâlih ve âdil bir kişi olan Yûnus bin Abdullah, zamanının meşhûr ve büyük âlimleri olan; İbnü’l-Ahmer, İbn-i Sabit, İbn-i Bartül, İbn-ül-Harrâz, İbn-i Abdülazîz, İbn-i Mücâhid, İbn-üs-Selîm, İbn-i Cumhur ve İbn-i Zerb’den ilim öğrendi ve hadîs-i şerîf dinledi. Kendisinden ise; Ebü’l-Velîd el-Bâcî ve İbn-i İtâb hadîs-i şerîf dinledi ve ilim öğrendi.
Aynı zamanda tasavvuf yolunda söz sahibi olan Yûnus bin Abdullah Batalyus, Kurtuba ve birçok yerde kadılık yaptı. Ayrıca Zehrâ Câmii’nde de hatîblik yaptı. Yûnus bin Abdullah vefât edince, Kurtuba’da âlimlerin bir çoğunun kadılık yapmaktan çekindiği söylendi.
Birçok eser yazan Yûnus bin Muhammed’in, yazdığı eserlerden ba’zıları şunlardır: 1. Kitâb-ür-rekâik, 2. Kitâb-ül-ibtihâc li muhabbetillah, 3. Kitâb-ül-münkatıîn illallah, 4. Kitâb-üt-teheccüd, 5. Kitâbu fedâil-il-Ensâr, 6. Kitâb-ül-İbâd, 7. El-Müciz el-Kâfî, 8. Duâ-üs-sâlihin, 9. Kitabü Tıbb-il-kulûb eş-Şâfiî min elem-izzünûbi, 10. Kitâbu Enîs-ül-Vâhid, 11. Kitâb-ül-muvaffak, 12. Kitâb-ül-Muammerin, 13. Kitâb-ül-hikâyât, 14. Kitâb-ül-Müstebsirîn, 15. Kitâb-üt-teselli anid-dünyâ.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Ed-Dîbâc-ül-müzehheb sh. 360
2) El-İber cild-3, sh. 169, 280
3) Şezerât-üz-zeheb cild-3, sh. 244
4) Hediyyet-ül-ârifîn cild-2, sh. 572
5) İzâh-ül-meknûn cild-1, sh. 285, 287
6) Mu’cem-ül-müellifîn cild-13, sh. 348
7) Keşf-üz-zünûn cild-1, sh. 495, cild-2, sh. 1707
8) Mir’ât-ül-cinân cild-3, sh. 52
YÛNUS BİN ABDULLAH