Tabiînden. Fıkıh ve hadîs âlimlerinin büyüklerindendir. Medîneli olup kadı (hâkim) idi. Nesebi, Yahyâ bin Sa’îd bin Kays bin Amr bin Sehl bin Sa’lebe bin Haris bin Zeyd bin Sa’lebe bin Ganem bin Mâlik bin en-Neccârî, el-Ensârî’dir. Künyesi, Ebû Sa’îd’dir. Emevîler zamanında Medîne-i münevverede kadılık vazîfesi yaptı. Abbasîler devrinde Irak’a hicret edip Hire kadısı oldu. 143 (m. 760)’de Hâşimiyye’de vefât etti.
İbni Sa’d, Hazreti Yahyâ bin Sa’îd hakkında: “Hadîs ilminde sika (güvenilir, sağlam)dır. Huccettir ve çok hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir.” diyor. Hammâd bin Zeyd ise: “Eyyûb isminde bir zât Medine’den yanımıza gelince dedi ki: Medine’den ayrıldığım zaman fıkıh ilminde Yahyâ bin Sa’îd’den daha âlim bir kimse yoktu.” diyor. Sa’îd bin Abdurrahmân el-Cemhî de: “Zührî’ye Yahyâ bin Sa’îd’den daha çok benzeyen kimse görmedim. Eğer bu iki zât olmasaydı, sünnetlerin birçoğu yok olur, giderdi” demektedir. İbni Medînî: “Medine’de İbn-i Şihâb ez-Zührî, Yahyâ bin Sa’îd, Ebü’z-Zinâd ve Bükeyr bin el Eşecc’den daha âlim kimse yoktu” demiştir. Iclî ise onun ilmi ve yaşayışı hakkında şöyle diyor: “Yahyâ bin Sa’îd Medîneli Tâbiîndendir. Fıkıh ilminde yüksek derecede bir âlim ve sâlih bir zâttır. Hîre’de kadılık yaptı.”
Kendisi, Enes bin Mâlik, Abdullah bin Âmir bin Rebîa, Muhammed bin Ebî imame bin Sehl bin Hanîf, Vâkıd bin Amr bin Sa’d bin Muâz, Ebû Seleme bin Abdurrahmân, Amre binti Abdurrahmân, Nu’mân bin Ebî Iyâş, Sa’îd bin Müseyyib ve diğer zâtlardan hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir. Ondan da, Zührî, İbn-i Aclân, Mâlik bin Enes, İbn-i İshâk, Evzâî, Cerîr bin Hâzim, Züheyr bin Muâviye, İbn-i Cüreyc, Abdullah bin Mübârek ve daha birçok zât rivâyette bulunmuştur.
Hazreti Yahyâ bin Sa’îd el-Ensârî’nin Abd-i Rabbih bin Sa’îd ve Sa’d bin Sa’îd isminde iki kardeşi vardı.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Tehzîb-üt-tehzîb, cild-11, sh. 221
2) El-A’lâm, cild-8, sh. 147
3) Mîzân-ül-i’tidâl cild-4, sh. 380
4) Târîh-i Bağdâd, cild-14, sh. 101
YAHYÂ BİN SA’ÎD