Son devir Osmanlı âlimlerinden. Yüzonikinci Osmanlı şeyhülislâmıdır. İsmi Ahmed Muhtar olup, Safranbolulu Behâüddîn Efendi’nin torununun oğlu, Hacı Muhtâr Efendi’nin torunu, Turşucular kethüdası İbrâhim Ağa’nın oğludur. Turşucu-zâde diye bilinir. 1238 (m. 1822) senesinde İstanbul’da doğdu. 1292 (m. 1875) senesinde İstanbul’da vefât etti. Karacaahmed kabristanında, babasının kabri yanına defnedildi.
Çocukluğundan i’tibâren ilim tahsiline yöneldi. İlk tahsilini babasından gördükten sonra, Filibeli Halîl Fevzi Efendi’nin hizmetinde bulunup, ondan birçok ilimleri öğrendi ve icâzet aldı. Açılan ruûs (diploma) imtihanını kazanarak müderris oldu. Arabça ve Farsça dillerini çok iyi bilirdi. 1266 (m. 1849) senesinde ilk olarak “Hâriç” rütbesiyle Selâse-i Lütfî Paşa Medresesi’ne müderris ta’yin edildi. Başka medreselerde de müderrislik yaparak pekçok talebe yetiştirdi. Zamanın âlimleri arasında önemli bir mevkîye sâhib oldu. 1281 (m. 1864) senesinde İstanbul Mahkemesi başnâibi ve “Mahfel-i Şeriat” vazîfelerinde bulundu. O sıralarda yeni kurulan Mülkiye Mektebi (Siyasal Bilgiler Fakültesi) fıkıh müderrisliğine ta’yin edildi Burada bir sene kadar ders okuttuktan sonra, 1282 (m. 1865) senesinde mahreç mevleviyeti rütbesiyle Dâr-ı Şûrâ-i Askeri müftîliğine ve Şer’iye Hâkimleri Seçim Meclisi üyeliğine getirildi. 1283 (m. 1866) senesinde Mekke-i mükerreme pâyesiyle taltif edildi. 1284 (m. 1867) senesinde Galata kadılığına getirildi ve İstanbul payesi verildi. O sırada veliahd olan Şehzâde Yûsuf İzzeddîn Efendi’ye üç sene hocalık yaptı. 1285 (m. 1868) senesinde “Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliye” üyeliğine, 1288 (m. 1871) senesinde ikinci defa Dâr-ı Şûrâ-i Askerî müftîliğine getirildi. 1289 (m. 1872) senesinde Mir Ahmed Muhtâr Efendi’nin vazîfeden ayrılmasıyla boşalan şeyhülislâmlık makamına yükseltildi. Bu makamda, bir yıl yedi ay yirmi gün kaldıktan sonra, 1291 (m. 1874) senesinde vazîfeden ayrıldı. Kendi evine çekilip, Allahü teâlâya ibâdet etmekle meşgûl olduğu sırada vefât etti.
Turşucu-zâde Ahmed Muhtâr Efendi, fıkıh ilminde ihtisas sahibi ve İslâm dîninin emirlerine sıkı bağlı olup, yasaklarından şiddetle kaçınırdı. Vazifesinde adâlet ve doğruluktan ayrılmazdı. Bu yüzden herkes tarafından sevilirdi. Tevâzu sahibi olup, İstanbul’un bir yakasından diğerine, şeyhülislâmlık makamına tahsis edilen kayıkla değil de, halkın geçtiği vapurla geçerdi. Haksızlığa tahammül edemez, hak bildiğini söylemekten çekinmezdi. “Murassa-i Osmânî” ve “Mecîdî” nişanlarına (madalyalarına) sahip idi. Kaynaklarda eseriyle ilgili bilgiye rastlanmamıştır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) İlmiye salnamesi sh. 604
2) Kâmûs-ül-a’lâm cild-6, sh. 4235
TURŞUCU-ZÂDE AHMED MUHTAR EFENDİ