Şafiî mezhebi fıkıh âlimi. İsmi, Muhammed bin Ali bin Muhammed bin Ebî Bekr bin Muhammed bin Ahmed el-Cemâlî el-Kuraşî el-Abderi olup, künyesi Ebü’l-Mehâsin’dir. 779 (m. 1378) senesi Ramazân-ı şerîf ayında Mekke-i mükerremede doğdu. 837 (m. 1433) senesi Rebî’ul-evvel ayının yirmisekizinde, Cum’a gecesi Mekke-i mükerremede vefât etti.
Muhammed Şeybî; en-Nüveyrî, İbn-i Sıddîk Sadrüddîn el-Münâvî, Zeynüddîn Irâkî, Cemâlüddîn el-Emyûtî ve başka âlimlerin hadîs-i şerîf derslerini dinledi. Cemâlüddîn bin Zâhira ve başka âlimlerden fıkıh öğrendi. Başka ilimlerle de meşgûl oldu. Edebiyatta pek mahir oldu. Güzel şiirler söyledi. En-Nişâbûrî, el-Münâvî, Tenûhî, Burhânüddîn bin Ferhun, Zeynüddîn Irâkî, Alemüddîn Süleymân, Meryem el-Ezraiyye ve başkaları ona icâzet (diploma) verdiler.
Muhammed Şeybî, önemli ilim merkezlerini dolaştı. Yemen’e gitti. Saygı ve i’tibâr gördü, ihsânlara kavuştu. Konuşması sohbetleri tatlı olup, usanç vermezdi. Kâ’be-i muazzamaya hizmette ve daha sonra da Mekke-i mükerreme kadılığında bulundu.
Takıyyüddîn bin Kâdı Şühbe, Tabakât’ında ondan bahsetti ve “Kâdı, âlim bir zât olup, Kâ’be hizmetlerinde bulundu. İlimle meşgûldü. Mısır, Şam ve başka yerlerdeki zamanın büyük âlimlerinden ilim öğrendi” dedi. Başkaları da onu övdüler ve; “Faziletli, dindar, ağırbaşlı, akl-i selîm sahibi, cömert, alçak gönüllü, ilim sahibi bir zât olup, eserleri onun faziletine ve aklının üstünlüğüne delîldir” dediler.
Birçok eser yazan Şeybî’nin eserlerinden ba’zılar şunlardır, 1- Bedî’ul-cemâl fil-edeb, 2- Târîhu Mekke, 3-Timsâl-ül-emsâl (iki cild), 4- Dîvân, 5-Şerhu Hâvis sagîr lil-Kazvînî, 6-Eş-Şerâf-ül-alâ fî zikri makberat-il-Bâb-il-muallâ, 7- Tıyb-ül-hayât zeylü alâ Hayât-il-hayavân lid-Demîrî. 8-Kalb-ül-kalb, 9- El-lutfü fil-Kadâ, 10-Kitâbün fîmâ lâ yestehilü bil-in’ikâs (Üç cild).
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 45
2) Ed-Dav-ül-lâmi’ cild-9, sh. 13
3) Şezerât-üz-zeheb cild-7, sh. 223
4) El-A’lâm cild-6, sh. 287
5) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 189
6) Keşf-üz-zünûn cild-1, sh. 297
7) Brockelmann Sup-2, sh. 222
ŞEYBÎ (Muhammed bin Ali)