Osmanlı âlimlerinden. Yetmişdokuzuncu Osmanlı şeyhülislâmıdır. İsmi Mehmed’dir. Ulemâdan Yenişehirli Şerîf Efendi’nin oğlu, Şeyhülislâm Çatalcalı Ali Efendi’nin kızından torunudur. Şerîf-zâde diye bilinir. 1115 (m. 1703) senesinde İstanbul’da doğdu. 1193 (m. 1779) senesinde İstanbul’da vefât etti. Eyyûb Sultan civarında Şekerpare Türbesi yakınlarındaki Çivi-zâde kabristanında medfûndur.
İlk öğretim ve eğitimini babasından ve yakınlarından aldıktan sonra, zamanının âlimlerinden aklî ve naklî ilimleri tahsil etti. 18 yaşında müderris oldu. Ba’zı medreselerde müderrislik yapıp talebe yetiştirdi. 1159 (m. 1746) senesinde kadılık mesleğine geçip Âmid (Diyarbakır) kadılığında vazîfelendirildi. Arkasından Bursa ve Mekke-i mükerreme payelerine ulaştı. 1170 (m. 1756) senesinde İstanbul kadılığına getirildi. 1180 (m. 1766) senesinde Anadolu, 1183 (m. 1769) senesinde Rumeli kadıaskerliğine yükseldi. Bir müddet sonra Nakîb-ül-eşrâflık vazîfesi de verildi. Şeyhülislâm Mehmed Sa’îd Efendi’nin istifâsı üzerine, 1187 (m. 1773) senesinde Sultan Üçüncü Mustafa Hân tarafından şeyhülislâmlık makamına getirildi. 6 ay sekiz gün bu vazîfeyi yürüttükten sonra, Birinci Abdülhamîd Hân tarafından 1188 (m. 1774) senesinde vazîfeden alındı. Kendi evine çekilip, Allahü teâlâya ibâdet etmekle kalan ömrünü kıymetlendirdi. Altı sene geçtikten sonra vefât etti.
Sevgili Peygamberimizin temiz soyundan olan Şerîf-zâde Seyyid Mehmed Efendi, âlim ve fâzıl bir zât idi. Güzel yazı yazmakta, bilhassa ta’lik yazı çeşidinde usta derecede bir san’atkârdı. Fetvâları; “Fetâvâ-yı Şerîf-zâde” adlı eserinde toplanmıştır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Devhat-ül-meşâyıh sh. 104
2) İlmiye salnamesi sh. 541
3) Kâmûs-ül-a’lâm cild-6, sh. 4186
ŞERÎF-ZÂDE SEYYİD MEHMED EFENDİ