Osmanlı âlimlerinden. İsmi, Muhammed’dir. Defterdar Pîr Ahmed Çelebi’nin oğludur. İstanbul’da doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 989 (m. 1581) senesinde İstanbul’da vefât etti. Eyyûb Sultan hazretleri yakınında medfûndur.
İstanbul’da zamanının âlimlerinden aklî ve naklî ilimleri tahsil ettikten sonra, Kınalı-zâde Ali Efendi’nin hizmetinde bulunup ondan istifâde etti. İlmî ve ahlâkî olgunluğa ulaştıktan sonra, ilk olarak Rusçuk Rüstem Paşa Medresesi’ne müderris ta’yin edildi. Daha sonra taltif edilerek terfi ettirildi. 968 (m. 1560) senesinde İstanbul’da bulunan Rüstem Paşa Medresesi’ne terfi ettirilerek nakl edildi. Aynı sene içinde Efdal-zâde ve Beşiktaş’ta bulunan Sinân Paşa medreselerinde müderris olarak vazîfelendirildi. 982 (m. 1574) senesinde Kâdı-zâde’nin ayrılmasından sonra Edirne Dâr-ül-Hadîs’ine terfi ettirilerek ta’yin edildi. 984 (m. 1576)’da Sahn-ı semân medreselerinden Karadeniz cihetindeki dördüncü medrese olan Ayak Kurşunlu Medrese’ye nakl olundu. O sırada yeni feth edilmiş olan Kıbrıs Adası’nın teftişiyle vazîfelendirildi. 987 (m. 1579) senesinde İstanbul’da bulunan Süleymâniye medreselerinden birine ta’yin edildi. Burada ilim öğretmekle meşgûl iken, 988 (m. 1580) senesinde, Üçüncü Mehmed ünvanıyla tahta çıkacak olan Şehzâde Mehmed’e hoca olarak vazîfelendirildi, iki sene müddetle Şehzâde Mehmed’in tedris ve terbiyesini yürüttü. Bu vazîfeye devam ederken vefât etti.
Pîr Muhammed Azmî Çelebi, ilmiyle âmil ve faziletli bir zât idi. İlmî yönden çok yüksek, hoşsohbet, konuşma esnasında karşısındakini ikna eder, komşularına çok iyi davranırdı. Hoş tabiatlı, halîm-selîm ve cömert bir kimse idi.
Hayâtını ilim öğrenmek ve öğretmekle geçiren Pîr Muhammed Azmî Çelebi’nin “Mekârim-i Ahlâk” adlı bir eseri vardır. Hoca Muhammed Asâr’ın Mihr-i Müşterî adlı eserini tercüme etti. Şiir ve nesirde akıcı bir üslûbu olan Pîr Azmî Çelebi’nin birçok şiirleri de vardır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Şakâyık-ı Nu’mâniyye zeyli (Atâî) sh. 267
PÎR MUHAMMED AZMÎ ÇELEBİ