Hanefî mezhebi âlimlerinden. İsmi, Nûh bin Mustafa Rûmî’dir. Konya’da doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1070 (m. 1660) senesinde Mısır’da vefât etti. Karâfet-ül-kübrâ kabristanına defnedildi. Sonradan kabri üzerine büyük kubbeli bir türbe yapıldı.
Nûh bin Mustâfa, Anadolu’dan gelip Mısır’a yerleşmiştir. Tahsilini Mısır’da yaptı. Tefsîr, fıkıh, usûl, kelâm ve başka ilimlerde üstün dereceye yükseldi. Şöhreti her yere yayıldı. Bütün faziletleri kendisinde toplamış olup, güzel ahlâk sahibi bir zât idi.
Nûh bin Mustafa, Mısır’ın birçok yerlerini dolaştı. Âlim, sâlih, velî zâtlarla görüştü. Fıkıh ilmini, Şeyhülislâm Ali bin Gânim Makdisi’nin yetiştirdiği büyük âlim Abdülkerîm Sûsî’den, hadîs ilmini, Mısır Muhaddisi diye anılan vâ’iz Muhammed Hicâzî’den öğrendi. Tasavvuf bilgilerinde de üstün bir dereceye yükseldi. İcâzet aldı. Halvetî yolunun büyüklerinden oldu. Tasavvufta hocası, Ârifi-billah Hasen bin Ali bin Ahmed bin İbrâhim Halveti’dir.
Nûh bin Mustafa çok kıymetli eserler yazdı. Bunlardan ba’zıları şunlardır: 1- Eşref-ül-mesâlik fil-menâsik, 2-El-Bülgat-ül-mütercim fil-lüga, 3-Tuhfet-üz-zâkirin, 4- Ed-Dürr-ül-münazzam fî menâkıb-il-İmâm-il-a’zam, 5- Ref-üz-zünûn an hakîkat-it-tâ’ûn, 6-Zübdet-ül-kelâm fî mâ yahtâcü ileyh-il-hâss vel-â’mm fil-akâid, 7-Es-Seyf-ül-mücrim, 8- Es-Salâtür-Rabbâniyye, 9- İkd-ül-Mercân, 10-Umdet-ür-râgıbîn, 11- Feth-ul-celîl, 12-El-Fevâid-üs-seniyye, 13- El-Fevâid-ül-mühimme, 14- El-Kavl-ül-Ezher, 15-El-Kavl-üd-dâl alâ hayât-il-Hıdır, 16-El-Kelâm-ül-mesbûk, 17- El-Kelimât-üş-Şerîfe fî tenzîh-il-İmâm-ı Ebî Hanîfe, 18- El-Lüm’atü fî âhiri zuhr-il-Cum’ati, 19- Mürşid-ül-Hüdâ, 20-Matla-ül-Bedr fî fedâili leylet-ül-Kadr, 21- Netâic-ün-nazar.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-13, sh. 119
2) Hulâsat-ül-eser cild-4, sh. 458
3) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 498
4) Osmanlı Müellifleri cild-2, sh. 44
5) Brockelmann Sup-2, sh. 432
6) Keşf-üz-zünûn cild-1, sh. 253 cild-2, sh. 1199, 1302, 1362
7) Tam İlmihâl Se’âdet-i Ebediyye sh. 370, 1055
8) İzâh-ul-meknûn cild-1, sh. 87, 451 cild-2, sh. 110, 207, 375
NÛH BİN MUSTAFA