Hanefî mezhebi fıkıh âlimi. Künyesi Ebû Tâhir olup ismi, Muhammed bin Muhammed bin Abdürreşîd bin Tayfun Sirâcüddîn es-Secâvendî el-Hanefî’dir. 596 (m. 1200) senesinden sonra vefât etti.
Muhammed es-Secâvendî hazretleri, müfessir, fakîh ve miras taksiminden bahseden ferâiz ilminde mütehassıs idi. Muhammed es-Secâvendî, birçok eser yazmıştır. Yazdığı eserlerden ba’zıları şunlardır: 1. Es-Sirâciyye fil-ferâiz, 2. Et-Tecnisü fil-hesâb, 3. Risâletün fil-cebrî vel-mukâbeleti, 4. Ayn-ül-meânî fî tefsîr es-Sebe-ül-mesânî, 5. El-Vakfü vel-ibtidâ, 6. Zehâir-un-nesâr fî ahbâr-is-Seyyid-il-Muhtâr’dır.
Es-Sirâciyye fil-ferâiz adlı eserinden ba’zı bölümler:
“Âlemlerin Rabbi olan Allahü teâlâya, şükredenlerin hamdi gibi hamd ederim. İnsanların en hayırlısı en üstünü olan Muhammed aleyhisselâma salât-ü selâm ve O’nun Ehl-i beytine, Eshâb-ı kirâmına iyi duâlar olsun.
Resûlullah efendimiz ( aleyhisselâm ) buyurdu ki: “Ferâiz ilmini öğreniniz ve onu insanlara öğretiniz. Muhakkak ki, o ilmin yarısıdır.”
Âlimlerimiz buyurdu ki: “Ölen bir kişinin geriye bıraktığı mala, sırayla dört hak tealluk eder. Önce, o maldan isrâf ve cimrilik yapılmadan; ölenin yıkama, kefenleme, defn masrafları verilir. İkinci olarak, kul borçları ayrılıp ödenir. Üçüncüsü, geriye kalan mal ve mülk, piyasaya göre değerlendirilip üçe bölünür. Bir kısmı ile, dînin emirlerine uygun olan vasıyyetleri yerine getirilir. Dördüncüsü, diğer iki kısım, eşyanın değerlerine göre kendileri veya satılıp paraları vârislere, Kur’ân-ı kerîmde, hadîs-i şerîflerde ve icmâ-i ümmette bildirildiği şekilde dağıtılır.”
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-1, sh. 233
2) Cevâhir-ül-mudiyye
3) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 106
4) Es-Sirâciyye fil ferâiz
MUHAMMED BİN MUHAMMED ES-SECÂVENDÎ