Tefsîr âlimi. Künyesi Ebü’l-Feth olup ismi, eş-Şihâb et-Tûsî Muhammed bin Mahmûd bin Muhammed bin Şihâbüddîn en-Nişâbûrî’dir. Ebü’l-Feth en-Nişâbûrî, 522 (m. 1128) senesinde doğdu. 599 (m. 1203) senesinin Zilka’de ayında, Mısır’da vefât etti. Cenâzesi çok kalabalık oldu. Vefâtı sebebiyle halk çok üzüldü.
Ebü’l-Feth en-Nişâbûrî, Nişâbûr’dan Mısır’a giderek oraya yerleşti. Orada fetvâlar verdi. Takıyyüddîn Şehinşâh bin Eyyûb’un yaptırdığı medresede müderrislik yaptı. Mısır’da insanlara va’z etti. Birçok kimse kendisinden istifâde etti ve ilim öğrendi. Mısır sultanları, kendisine çok hürmet ve saygı gösterdiler.
Ebü’l-Feth en-Nişâbûrî, İmâm-ı Gazâlî’nin talebesi olan Muhammed bin Yahyâ ve başka âlimlerden fıkıh ilmini öğrendi. Ebü’l-Vakt ve birçok âlimden hadîs-i şerîf dinleyip rivâyette bulundu. Kendisinden de, İbn-i Cümeyzî ve birçok âlim rivâyette bulundu.
Ebü’l-Feth en-Nişâbûrî, ilimde yüksek derecelere ulaştı. Mısır’a gidip, orada ilim yaydı. Kadri yüce bir âlim idi. Zâhid, vera’ sahibi, şefkatli idi. Kendisinden önce gelen âlimlerin gösterdiği yolda yürüdü. Devlet adamları ve halkın nezdinde yüksek i’tibâr sahibi olmasına rağmen, sünneti seniyyeden kıl ucu kadar ayrılmadı. Mısır’da fetvâlarına güvenilen, sözleri arzu ve muhabbetle dinlenen, yüksek ahlâk sahibi bir zât idi. İyiliği emretti ve kötülükten sakındırdı.
Ebü’l-Feth en-Nişâbûrî’yi yolda giderken gören herkes, bu, âlimlerin en üstünü derdi. Sultan Ömer bin Şehinşâh, onun için Menâzil-ül-İzzî diye bilinen medreseyi yaptırdı. Burada çok kimseler kendisinden ilim ve edeb öğrendiler. Ebü’l-Feth, din bilgilerinin yanında, fen bilgilerinde de mütehassıs idi. “El-Basâiru fî tefsîr-il-Kur’ân” yazdığı eserlerdendir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-12, sh. 7
2) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 105
3) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Sübkî) cild-6, sh. 396
4) El-Bidâye ven-nihâye cild-13, sh. 24
5) Şezerât-üz-zeheb cild-4, sh. 325
MUHAMMED BİN MAHMÛD EN-NİŞÂBÛRÎ