Hadîs ve fıkıh âlimi. İsmi, Muhammed bin Ebi’l-Feth bin Ebi’l-Fadl el-Ba’lî el-Hanbelî olup, künyesi Ebû Abdullah’tır. Lakabı ise Şemsüddîn’dir. 645 (m. 1247) senesinde Ba’lebek’te doğdu. 709 (m. 1309) senesi Muharrem ayının onsekizinde Kâhire’de vefât etti.
Ebû Abdullah el-Ba’lî, Ba’lebek’te el-Fakîh Muhammed el-Yünûnî’den; Dımeşk’da İbrâhim bin Halîl, Muhammed bin Abdülhâdî, İbn-i Abdüddâim, Ömer el-Kirmânî, İbn-i Mehîr el-Bağdâdî, İbn-i Taberzed ve birçok âlimden hadîs-i şerîf dinledi. Hadîs ilmi üzerinde çok çalışıp, hadîs-i şerîf topladı. Topladığı bu hadîs-i şerîfleri yazdı, İbn-i Ebi Ömer’den fıkıh ilmini, İbn-i Mâlik’ten Arab edebiyatını ve lügat ilimlerini okudu..
Muhammed el-Ba’lî, Dımeşk Câmii’nde Hanbelî mezhebinde olanlara uzun süre imamlık yaptı. Sadriyye Medresi’nde hadîs dersleri okuttu. Daha sonra, Hanbelî mezhebinin fıkıh dersleri okutulan medreselerde ders verdi. Uzun süre fetvâlar verdi. Takıyyüddîn Sübkî, Ebû Abdullah el-Ba’lî’den ilim öğrenenler arasındadır.
Zehebî onun hakkında; “Muhammed el-Balî, hadîs, Arab edebiyatı ve Hanbelî mezhebi fıkhında söz sahibi idi. Faydalı birçok eser yazdı. Güvenilir ve sâlih idi. İnsanlarla çok iyi geçinirdi. Dımeşk, Balebek ve Trablus’ta hadîs-i şerîf öğretti. Güzel ahlâklı idi. Kâhire’ye gitti. Orada hastalanıp, 709 (m 1309) senesi Muharrem ayında vefât etti. Karâfe’de el-Hâfız Abdülganî’nin yanına defnedildi Böyle bir âlimin vefâtından dolayı insanlar çok üzüldüler” demektedir.
Ebû Abdullah el-Ba’lî birçok eser yazdı. Yazdığı eserlerden ba’zıları şunlardır: 1- Şerhu alel-Elfiyye, 2- Şerhu alel-Cürcâniyye, 3- Şerh-ul-mukaddimet-il-Cezeriyye, 4- Şerh-ur-riâye, 5- El-Matlau alâ ebvâb-il-maknar.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 116
2) Zeyl-i Tabakât-ı Hanâbile cild-2, sh. 356
3) Ed-Dürer-ül-kâmine cild-4, sh. 140
4) Şezerât-üz-zeheb cild-6, sh. 20
5) Bugyet-ül-vuât cild-1, sh. 207
6) Brockelmann Gal-2, sh. 100 Sup-2, sh. 119
MUHAMMED BİN EBİ’L-FETH EL-BA’LÎ