Hadîs ve Hanbelî mezhebi fıkıh âlimi, Künyesi Ebû Bekr olup ismi, Mübârek bin Kâmil bin Muhammed bin Hüseyn’dir. 495 (m. 1101) yılında Bağdad’da Zaferiyye mahallesinde doğdu. Doğum yerine nisbetle Bağdadî ve Zaferî denildi. Haffâf lakabı verildi. 543 (m. 1148) yılında vefât etti. Şünûziyye kabristanına defnedildi.
Küçük yaşta Kur’ân-ı kerîmi ezberleyen Ebû Bekr Haffâf, çeşitli kırâatlere âit rivâyetleri okudu. 506 (m. 1112) yılında, ya’nî onbir yaşında hadîs-i şerîf öğrenmeye başladı. Çok hadîs-i şerîf dinledi. Ebü’l-Kâsım bin Beyân, Ebû Ali bin Şihâb, Ebû Tâlib bin Yûsuf, Ebû Sa’d bin Tuyûrî, İbn-i Şücâ, Zühlî, Ebü’l-Ganâim Nûrsî, Ebü’l-Vefâ bin Akîl ve daha birçok âlimden hadîs-i şerîf dinleyip ilim öğrendi. Üçbin âlimden hadîs-i şerîf dinlediği rivâyet edilmektedir. Dâima hadîs-i şerîf âlimi olan hafızlarla beraber bulunur, hadîs âlimlerinin hâllerini ve hayatlarını araştırırdı. Hadîs âlimlerinin hayatları hakkında çalışan âlimler silsilesinin son halkası oldu. Hocalarının hayat ve hâllerini yazdı. Onlardan duyduğu hadîs-i şerîfleri kitaplara geçirdi. Hanbelî mezhebi fıkıh bilgilerinin inceliklerine vâkıf oldu. Talebelere ve garîblere yardımcı olurdu. Çok cömert idi. Ahlâkı güzel, hâl ve hareketleri nümûne idi. Allahü teâlânın emirlerine uyup yasaklarından sakındığı gibi, öğrenmiş olduğu Peygamber efendimizin ( aleyhisselâm ), ahlâkına ve hâllerine de aynen uymaya çalışırdı. İnsanlara Selef-i sâlihînin hâl ve hareketlerini anlatır, sözlerini naklederdi. Haram ve şüpheli şeylerden kaçınır, mübahların birçoğunu da terk ederdi. Vakitlerini Allahü teâlânın râzı olduğu işler için harcar, ilim öğrenmek ve öğretmek için uğraşırdı.
Birçok talebe yetiştirdi. Bunlardan bir kısmı kendi çocuklarıydı. Kendi el yazısı ile, hocalarının eserlerini yazardı. Kendi te’lîfi ve tasnifi olarak da pekçok eser yazdı. Bunlardan “Silvet-ül-ahzân” üçyüz cüzden fazla idi. “Nesîm-ür-rûh” ve “Mu’cem-üş-şuyûh” da eserleri arasındadır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Zeyl-i Tabakât-ı Hanâbile cild-1, sh. 214
2) Lisân-ül-mîzân cild-5, sh. 11
3) Tezkiret-ül-huffâz cild-4, sh. 1297
4) Mu’cem-ül-müellifîn cild-8, sh. 173
MÜBÂREK BİN KÂMİL HAFFÂF