Sultan İkinci Murâd Hân zamanında yetişen Osmanlı âlimlerinden. İsmi, Şükrullah bin Ahmed olup, nisbeti Rûmî’dir.
Doğum târihi ve yeri kaynaklarda bildirilmemektedir. 864 (m. 1459) senesinde vefât etti. 894 (m. 1489) senesinde vefât ettiğini söyleyenler de vardır. Şeyh Vefât türbesinde medfûndur.
Sultan İkinci Murâd Hân zamanında, faziletli, irfanı ve bilgisinin çokluğu ile övülen, devlet adamları ve halk tarafından sevilen bir kimse idi. Sultan Murâd Hân, Mevlânâ Şükrullah’ı çok sever ve i’timâd ederdi. Hattâ ba’zı mühim işleri ona havale ederdi. Bir defasında Osmanlılar Avrupa’da haçlılarla uğraşırken, Karamanoğulları da Osmanlı sınırına tecâvüz ettiler. Beyşehir’i alarak Isparta’ya kadar ilerlediler. Rumeli’de haçlılar yenilince, Osmanlılar Karamanoğulları ile olan anlaşmazlıklarını halletmek istediler. Derhâl Karamanoğulları üzerine ordu gönderildi. Zor durumda kalan Karamanoğlu İbrâhim Bey, memleketinin en yüksek âlimlerinden Mevlânâ Hamza Karamânî’yi, özür dilemek ve sulh yapmak için Sultan İkinci Murâd Hân’a gönderdi. Sultan da, 839 (m. 1435)’da Karamanoğlu İbrâhim Bey’in özrünü kabûl ettiğini bildirmek için Mevlânâ Şükrullah’ı gönderdi. Mevlânâ Şükrullah, Sultan Murâd Hân’ın vefâtından sonra, Fâtih Sultan Mehmed Hân zamanında da aynı i’tibârı gördü. Fâtih Sultan Mehmed Hân tarafından da sevilirdi.
Hacca gittiği sırada, Mısır âlimlerinden de istifâde etti. Çeşitli dînî ve fennî ilimlerde âlim idi. Yazdığı eserlerinden ba’zıları şunlardır: 1- Minhâc-ur-reşâd: Bu kitabını, o zaman bilinen 145 ilim ve fenden istifâde ederek yazdığını söyler. 2- Fütuhat fil-Cefr, 3-Câmi’ud-Duâvât, 4- Enîs-ül-ârifîn, 5-Şerhu Kasîdet-il-Emâlî, 6- Behcet-üt-tevârih: Bu kitabı, 861 (m. 1456) senesinde yazmıştır. 13 bölüm hâlinde tertîb etmiştir, 1. Bölüm; kâinatın yaratılışından bahseder. 2. Bölüm; Peygamberlerden aleyhimüsselâm bahseder. 3. Bölüm; Peygamberimizin ( aleyhisselâm ) nesebinden bahseder. 4. Bölüm; Peygamber efendimizin ( aleyhisselâm ) dünyâya teşrîf etmelerinden ve o andaki garîb hâdiselerden bahseder. 5. Bölüm; Peygamberimizin ( aleyhisselâm ) çocuklarını ve hanımlarını anlatır. 6. Bölüm; Aşere-i mübeşşere’den (r.anhüm) bahseder. 7. Bölüm; Sahâbe-i Kirâmın büyüklerinden bahseder. 8. Bölüm; âlimleri anlatır. 9. Bölüm; tasavvuf büyüklerinden bahseder. 10. Bölüm; hakimlerden bahseder. 11. ve 12. Bölüm; İran, Emevî ve Abbasî sultanlarından bahseder. 13. Bölüm; Osmanlı sultanlarından bahseder. Farsça olan bu eser, İranlı şâir Muhlis tarafından Türkçeye çevrilerek. Kanunî Sultan Süleymân Hân’a hediye edilmiştir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-4, sh. 303
2) Şakâyık-ı Nu’mâniyye tercümesi (Mecdî Efendi) sh. 114
3) Keşf-üz-zünun sh. 257, 258
4) İzâh-ül-meknûn cild-1, sh. 353
MEVLÂNÂ ŞÜKRULLAH (Şükrullah bin Ahmed)