Bir iş yaparken ehline sormaya “meşveret” veya “istişâre” denir. Meşveret, bir işe başlamadan sebebe yapışmaktır. Kur’ân-ı kerîmde meâlen, (Yapacağın işi önce meşveret et!) buyuruluyor. [Al-i İmran-159]
İyi kimseler övülürken de (İstişare ederek iş yaparlar) buyuruluyor. [Şûrâ-38]
Sevgili Peygamberimiz de buyurdular ki: (İstihâre eden, mahrum kalmaz, istişâre eden, pişman olmaz, iktisat eden, darlık çekmez.) [Taberani]
Hazret-i Âdem, (İşlerinizi istişare ile yapın. Eğer ben, yasak meyve konusunda meleklerle istişare etseydim, musibete maruz kalmazdım) buyuruyor.
İstişâre ile yapılan iş, hatalı görünse de, sormadan yapılandan daha üstündür. Peygamber efendimiz, Eshâb-ı kirâm ile istişâre eder ve bazen bir iş için, akıl, takvâ, hikmet ve tecrübe sahibi on kişiye danışırdı…
Danışılacak kimsenin, insanların hâlini, zamanın ve ülkenin şartlarını bilmesi gerekir. Buna siyaset bilgisi denir. Atalarımız da, “Danışan dağları aşar. Danışmayan zavallı, düz yolda bile şaşar… Bilmemek ayıp değil, sormamak ayıp olur… Ehline soran kişi, hakiki yolu bulur” demişlerdir.
Kendisi ile istişâre edilecek kimsede şu vasıflar bulunmalıdır:
1- Akıllı kimse olmalıdır. Akıllı ile istişâre galibiyet, ahmakla istişâre mağlubiyet denilmiştir. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: (Akıllıya danışıp onu dinleyen, doğruyu bulur; dinlemeyen pişman olur.)
2- Tecrübeli, işinin ehli olmalıdır. Çünkü, her şey akla, akıl da tecrübeye muhtaçtır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Tedbirli kimse, işinin ehli olana danışıp, ona göre hareket eder.) [Ebu Davud]
Hazret-i Lokman Hakîm de buyurdu ki: (Yapacağın işi, daha önce bunu denemiş, tecrübeli kimseye danış! Çünkü o, kendisine pahalıya mal olmuş doğru görüşleri sana bedava verir.) [İ. Maverdi]
3- İlim sahibi ve sâlih kimse olmalıdır! Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Sâlih olan âlimlerle istişâre edin!) [Taberânî]
Hazret-i Ömer efendimiz de, (Allah’tan korkanlarla istişare edin) buyurmuştur.
4- Dost olmalıdır. Dost olmayan kimseler, yanlış bilgi verebilir. “Dost acı söyler, fakat doğruyu söyler” demişlerdir.
5- Fikri kuvvetli ve bedeni sıhhatli olmalıdır. Düşüncesi dağınık, kaygılı kimselerin görüşü isabetli olmaz. Aklı, fikri kuvvetli, ileriyi gören ve hatta sıhhati yerinde olan kimselerle istişâre edilir. Böyle vasıflara hâiz olmayan kimselerle istişâre etmek günah olur.
Hadîs-i şerîflerde de buyuruldu ki:
(İstişâre, pişmanlığa karşı kaledir.) [İ. Mâverdî]
(Yapacağı işi ehli ile istişâre edene, o işin en güzeli nasip olur.) [Taberânî
Hasan Yavaş 2023-06-07 02:00:00