Osmanlı âlimlerinden. Kırkdokuzuncu Osmanlı şeyhülislâmıdır. İsmi Mehmed’dir. Kaynaklarda doğum târihi ve babasının ismiyle ilgili bilgiye rastlanmamıştır. Ancak Bursalı olduğu bilinmektedir. 1141 (m. 1728)’de Bursa’da vefât etti.
İlk öğrenimini Bursa’da gördükten sonra İstanbul’a geldi. Zamanının âlimlerinden ilim tahsil etti. Sesinin güzelliği ve okuyuşunun düzgünlüğü sebebiyle Pâdişâh Dördüncü Sultan Mehmed’in ilgisini çekerek imamlığına ta’yin edildi. Bu sebeple “İmâm-ı Sultanî” diye meşhûr oldu. Bir müddet sonra Sultan Ahmed Medresesi müderrisliğine ta’yin edildi. Daha sonra kadılık mesleğini tercih ederek ilk önce Yenişehir daha sonra İstanbul kadılıkları vazîfesinde bulundu. Bir ara vazîfeden alındıysa da yeniden iade edildi. Daha sonra Rumeli kadıaskerliğine getirildi. Bu vazîfeden de alındı. 1090 (m. 1679) senesinde tekrar Rumeli kadıaskerliğine getirildi.
Şeyhülislâm Sadreddîn-zâde Sâdık Mehmed Efendi’nin vazîfeden alınması üzerine, 1106 (m. 1695) senesinde şeyhülislâmlık makamına getirildi. Bu vazîfeyi 2 ay 6 gün müddetle yürüttükten sonra bu vazîfeden ayrıldı. Kendi evine çekilip ibâdet ve tâat ile meşgûl oldu. 1115 (m. 1703) senesinde Şeyhülislâm Erzurumlu Seyyid Feyzullah Efendi’nin yeniçeriler tarafından Edirne’de şehîd edilmesinden sonra, Sultan Üçüncü Ahmed Hân tarafından ikinci defa şeyhülislâmlık makamına getirildi. Bu vazîfeyi altı ay yedi gün müddetle yürüttü ve aynı sene içinde vazîfeden ayrılarak Bursa’ya gitti. İki şeyhülislâmlığı müddeti toplamı yaklaşık 9 ay kadardır. Bursa’da yirmidört yıl müddetle ilim öğretmekle meşgûl oldu. İlim öğretip talebe yetiştirmekle meşgûl iken orada vefât etti.
İmâm-ı Sultanî Mehmed Efendi, aklî ve naklî ilimlerde derin âlim, ilmiyle âmil, zâhid (dünyâya önem vermeyen), Allahü teâlâya ihlâsla ibâdet eden, İslâm dîninin emirlerine sıkı bağlı, haramlardan ve şüphelilerden şiddetle kaçınan bir zât idi. İnsanlara iyiliği emredip kötülüklerden sakındırma husûsunda çok titiz idi. Hak ve hakîkatin anlatılmasında kimseden çekinmezdi. Kaynaklarda eserleriyle ilgili bilgiye rastlanmamıştır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Devhat-ül-meşâyıh sh. 78
2) İlmiye salnamesi sh. 496
3) Kâmûs-ül-a’lâm cild-6, sh. 4186
İMÂM-I SULTÂNÎ MEHMED EFENDİ