Osmanlılar zamanında yetişen Hanefî mezhebi fıkıh âlimlerinden. İsmi, Abdülevvel bin Hüseyn bin Hasen bin Hâmid er-Rûmî’dir. İbn-i Ümm-i Veled künyesi ile meşhûrdur. Doğum yeri ve târihi bilinmemektedir. 950 (m. 1543) senesinde vefât etti. Babası Ümm-i Veled ünvâniyle bilindiği için, İbn-i Ümm-i Veled veya Ümm-i Veled-zâde diye meşhûr olmuştur. Babasından ve Molla Hüsrev’den ilim tahsil ettikten sonra, Molla Hüsrev’in kızıyla evlendi. Fâtih Sultan Mehmed Hân zamanında Silivri kadılığına ta’yin edildi, ömrünün sonuna yakın zamana kadar kadılık yaptı. Şakâyık-ı Nu’mâniyye müellifi şöyle nakleder: “Babam Molla Muslihuddîn, Arabî ilimleri okuduğu zaman, Ümm-i Veled-zâde Silivri’de kadılık yapıyordu, ömrü yüz yaşına yaklaşıp, simasında ve hâllerinde ihtiyârlık zâhir oluncaya kadar kadılıkta kaldı, ömrünün sonunda dilinde kekemelik hâsıl olup konuşamaz oldu ve aklî muvâzenesini kaybetti. Bu sebepten dolayı halk içinden ayrılıp, vefâtına kadar İstanbul’daki evinde oturdu.”
Âlim ve fâzıl bir zât olan İbn-i Ümm-i Veled; tefsîr, fıkıh, hadîs ve kırâat ilimlerinde tam ihtisas sahibi idi. Ömründe dünyâya meyletmeyip, kendi hâlinde yaşadı.
İlimde yüksek değeri olan Ümm-i Veled-zâde’nin Keşşâf tefsîrine yazdığı muhtasarı ve nahiv ilmine dâir Kâfiye’ye, Hubeysî’nin yazmış olduğu şerhe haşiyesi vardır. Bu eserine göz gezdiren ilim ehli, onun Arabî ilimlerdeki üstünlüğünü anlar.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-5, sh. 67
2) Esmâ-ül-müellifîn cild-1, sh. 493
3) Şakâyık-ı Nu’mâniyye tercümesi (Mecdî Efendi) sh. 344
4) Keşf-üz-zünûn sh. 1481
5) İzâh-ül-meknûn cild-2, sh. 258
İBN-İ ÜMM-İ VELED