Şafiî mezhebi fıkıh, tefsîr, usûl âlimlerinden ve evliyânın büyüklerinden. İsmi Muhammed bin Ahmed bin İbrâhim bin Yûsuf el-Osmânî ed-Dîbâcî’dir. Lakabı Veliyyüddîn ve künyesi Ebû Abdullah’dır. İbn-i Menfelûtî ve İbn-i Hatîb el-Melevî diye tanınmıştır. 713 (m. 1313) senesinde doğdu. 774 (m. 1372) senesi Rebî’ul-evvel ayında vefât etti. Dımeşk’da yetişen İbn-i Menfelûti, ilk tahsilini babasının huzûrunda yaptı. Doğruluk ve iyilik üzere, ibâdet içerisinde yetişti. Zamanındaki çeşitli âlimlerin sohbetlerinde bulundu. Fıkıh, tefsîr, hadîs ve başka ilimlerde derin âlim oldu. Sultan Nasır zamanında Mısır’a gitti. Orada çeşitli medreselerde ders verdi. Çok talebe yetiştirdi. Çok ibâdet ederdi. Çok mütevâzi idi. Va’zları çok güzel ve te’sîrli idi.
Veliyyüddîn-i Irakî diyor ki: “Ebû Abdullah Veliyyüddîn hazretleri, bilhassa tefsîr, fıkıh, usûl ve tasavvufda çok yüksek idi. Bu ilimlerde mütehassıs idi. İbâreleri çok tatlı ve fasih (açık ve net) idi. Ondan çok insanlar istifâde ettiler.”
Hâfız Şihâbüddîn İbni Haccî diyor ki “Veliyyüddîn hazretleri, fizikî yönden ve ahlâkının güzelliği bakımından, sanki zamanında bulunan insanların latif ve zarif olanı idi.”
İlim öğrenmek ve öğretmek niyetiyle Haleb’e, Anadolu’ya ve başka yerlere gitti. Sonra Kâhire’de yerleşti. Daha çok Mensûriyye Medresesi’nde ders verirdi.
Rivâyet edilir ki, Veliyyüddîn hazretlerinin vefâtı yaklaşınca; ba’zı kimseler kendisine selâm vermiş gibi; “Ve aleyküm selâm” diyerek selâmlarını aldı ve; “Bunlar, Rabbimin melekleridir. Geldiler. Beni Cennette bir köşk ile müjdelediler” buyurdu. Bunun üzerine orada bulunanlar, oraya meleklerin geldiğini ve Ebû Abdullah’ın onların selâmlarına cevap verdiğini anlatır. Ebû Abdullah ondan sonra; “Üzerimde bulunan elbiselerimi soyunuz. Melekler Cennet elbiselerinden getirdiler” buyurdu ve kendisinde bir sürûr (neş’e, sevinç) hafi meydana geldi Bu hâl üzere rûhunu teslim etti. Cenâze namazında takriben otuzbin kişi bulundu. Emîr Nâsıruddîn’in türbesine defn olundu.
İrşâd-üt-taif ilâ ilm-il-Letâif onun eserlerindendir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Tabakât-ül-müfessirîn cild-2, sh. 58
2) Ed-Dürer-ül-kâmine cild-3, sh. 306
3) Mu’cem-ül-müellifîn cild-8, sh. 277
4) Şezerât-üz-zeheb cild-6, sh. 233
İBN-İ MENFELÛTÎ