Şafiî mezhebi fıkıh âlimlerinden. Hadîs, ferâiz ve usûl ilimlerinde de âlim idi. İsmi, Ahmed bin İsmâil bin Halife bin Abdül’alâ Nablüsî’dır. Lakabı Şihâbüddîn, künyesi Ebü’l-Abbâs olup, aslen Hüsbân’dandır. 749 (m. 1348) senesi sonlarında Dımeşk’da doğdu. 815 (m. 1412) senesinde Rebî’ul-âhır ayının onunda, Çarşamba günü Sâlihiyye’de vefât etti ve oraya defnedildi.
Babasının vefâtından önce ve sonra; fıkıh, fıkıh usûlü, ferâiz, Arabî ilimler ve hadîs ilmi ile meşgûl oldu. Babasından fıkıh ve ferâiz ilimlerini, Ebü’l-Abbâs Unâbî’den de Arab dili ve edebiyatını öğrendi. Arab dili ve edebiyatını çok iyi bilirdi. Bunlardan daha başka âlimlerden de ilim öğrenmiş ve fetvâ verme icâzeti almıştır. Memleketinde ve diğer şehirlerdeki âlimlerden çok hadîs-i şerîf dinledi. Bu maksadla Dımeşk’a ve Kâhire’ye gitti. Dinlediği hadîs-i şerîfleri yazardı. Alâeddîn Buhârî’nin talebelerinden, bunlardan başka İbn-i Emile, Salâh bin Ebî Amr, İbn-i Râfi’ gibi pekçok âlimden bir hayli hadîs-i şerîf yazdı. Bir ara Haleb’e gitti. Orada Ömer bin Aydoğmuş ve Halîl bin Mahmûd’dan da hadîs-i şerîf dinledi. Bülkînî ve daha başka büyük âlimlerin ilim meclislerinde bulundu. Hadîs-i şerîf ilminde ve hadîs âlimlerinin isimlerini bilme husûsunda büyük âlim oldu. Kitap yazma işi onun âdeti idi. Pekçok kitabı kendi eliyle yazdı. Çeşitli ilimlerde akranlarından öne geçti. Çok zekî olup, çabuk yazar ve çabuk okurdu.
Eminiyye ve İkbâliye medreselerinde ders okuttu. Eşrefiyye Medresesi’nde hadîs dersi başmüderrisliği vazîfesinde bulundu. Dımeşk’da bir müddet kadılık yaptı. Dımeşk müftîsi ve hafızların büyüklerinden idi. Çok hadîs-i şerîf yazmış olmasına rağmen, az rivâyette bulundu. Zamanında siyâsi karışıklıklar olduğundan, hayâtı sıkıntı içinde geçti. Dımeşk’da Emevî Câmii’nde ders halkası vardı, İbn-i Hüsbânî’den, zamanındaki âlimler ve hadîs hafızları hadîs-i şerîf öğrendiler.
İbn-i Hacer şöyle anlatır: “Hocamız büyük âlim Bülkînî, İbn-i Hüsbânî’yi sever ve hürmet gösterirdi. Dımeşk’da o zamanda bulunan hadîs hafızlarının en büyüklerinden olduğunu söylerdi. Ben onunla Dımeşk’da karşılaştım. Bana çok ikramda bulundu. Başka hiç kimseye vermediği kitap ve hadîs cüzlerini, bana âriyet (kullanıp geri vermek üzere emânet) olarak verdi. Sonra Kâhire’ye gitti. Dımeşk’da ondan bir miktar ilim öğrendim.”
Yazdığı kıymetli eserlerden ba’zıları şunlardır: 1- Câmi’ut-tefâsîr, 2-Şerhu Elfiyeti İbn-i Mâlik, 3-Ed-Dürr-ül-manzûm fî sîret-in-nebiyy-il-ma’sûm, 4- Tabakât-üş-Şâfiiyye, 5-Tertîbü tabakât-il-kurrâ liz-Zehebî, 6-Ta’lîku alel-Hâvî, 7- Şâfi’ul-ayyi fî tahrîci ehâdîs-ir-Râfiî.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-1, sh. 164
2) El-A’lâm cild-1, sh. 97
3) Ed-Dav-ül-lâmi’ cild-1, sh. 237
4) Şezerât-üz-zeheb cild-7, sh. 108
5) Zeyl-i Tabakât-il-huffâz sh. 244
6) Tabakât-ül-müfessirîn cild-1, sh. 29
7) Enbâ-ül-gumr cild-2, sh. 523
İBN-İ HÜSBÂNÎ (Ahmed bin İsmâil)