Yıldırım Bâyezîd devri âlimlerinden. İsmi, Hıdır bin Ali bin Hattâb olup, Hâcı Paşa diye meşhûr oldu. Celalüddîn lakabı verildi. Aslen Aydınlıdır. Anadolu’da ilim tahsil ettikten sonra Mısır’a gitti. Büyük âlim Ekmelüddîn. Bâbertî’den yüksek din bilgilerini öğrendi. Hanefî mezhebi fıkıh bilgilerinde âlim oldu. Mübârek Şah Mantıkî’den de aklî ilimleri tahsil etti. Aklî ve naklî ilimlerde tahsilini ikmâl edip, faydalı eserler yazdı. Doktorların çâre bulmaktan âciz kaldığı bir hastalığa yakalandı. Tıb tahsiline başladı. Kısa zamanda zamanın en namlı doktoru oldu. Kâhire hastahânesine baş tabîb oldu. İlâçlar ve hastalıklar üzerine ihtisasını ilerletti. Memleketine döndü. Aydınoğulları beylerinden Îsâ Bey’in teveccühüne mazhar oldu. Îsâ Bey için “Şifâ-ül-eskâm ve devâ-ül-elâm” adlı eserini, Türkçe olarak da “Teshil” adlı muhtasar bir tıb kitabı yazdı. Timur’un tabîbleriyle karşılaştı. Aralarında rekabet iddiası oldu. Timur’un tabîbleri, onun ilminin üstünlüğü, tebâbetteki ehliyetini kabûl ve tasdik ettiler. Seyyîd Şerîf Cürcânî hazretleriyle görüşüp, sohbet etti. İlim öğrendi. O mübârek zâtın iltifâtlarına mazhar oldu. 816 (m. 1413) yılı civarında vefât etti.
Ömrü boyunca, Allahü teâlânın dînini öğrenmek, O’nun kullarına doğru yolu öğretmek için uğraştı. Öğrendiği tıb bilgilerini, Allahü teâlânın kullarını tedâvi etmekte kullandı. İnsanların hem rûh, hem de bedence sağlam olmaları, dünyâda ve âhırette huzûrlu olmaları için çalıştı. Birçok talebe yetiştirdi. Bahsedilen eserlerden başka, Kutbüddîn Râzî’nin “Şerh-i Metâli-ül-envâr” adlı eserine bir haşiyesi, İmâm-ı Beydâvî hazretlerinin “Tavâli” adlı eserine de bir şerhi vardır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Şakâyık-ı Nu’mâniyye tercümesi (Mecdî Efendi), sh. 74
2) Keşf-üz-zünûn sh. 1048, 1116, 1716
3) Kâmûs-ül-a’lâm cild-3, sh. 1906
HACI PAŞA (Aydınlı)