Hanefî mezhebi fıkıh âlimlerinin büyüklerinden. İsmi, Hüseyn bin Hızır bin Muhammed bin Yûsuf en-Nesefî el-Buhârî olup, künyesi Ebû Ali’dir. Fıkıh ilminde, zamanında bulunan âlimlerin en büyüklerinden idi. Aslen Buhârâ’nın Feşîderc köyündendir. İlim öğrenmek için seyahatler yapıp, çeşitli yerlere gitti. Oralarda bulunan âlimler ile görüşüp kendilerinden ilim öğrendi. Bu seyahatleri sırasında Kûfe, Mekke, Hemedan, Rey, Merv ve başka ilim merkezlerine uğradı. Bir müddet Bağdad’da ikâmet etti. Sonra Buhârâ’da yerleşti. 424 (m. 1032) senesinde, Şa’bân’ın 23. Çarşamba günü orada vefât etti. Vefât ettiğinde 80 yaşına yaklaşmıştı. Kelâbaz kabristanında medfûndur.
Fıkıh ilmini, Ebû Bekr Muhammed bin Fadl’dan öğrendi. Ayrıca, Ebû Amr Muhammed bin Muhammed es-Sâbir ve Ebû Sa’îd es-Sencerî’nin sohbetlerine devam edip, bunlardan ve başka büyük zâtlardan da ilim öğrendi. Kendisinden de; Şems-ül-Eimme Abdülazîz-i Hulvânî, Ca’fer bin Muhammed en-Nesefî, Ebü’l-Hasen Ali bin Muhammed ve başka birçok meşhûr zâtlar ilim öğrenmişlerdir.
Buhârâ kadısı Ebû Ca’fer’in vefâtından sonra, Ebû Ali en-Nesefî ( radıyallahü anh ) bu vazîfeye ta’yin edildi. Büyük bir meharetle bu vazîfeyi îfâ ederken, diğer taraftan da talebelere ilim öğretti ve fıkıh ilmine dâir el-Fetâvâ ve el-Fevâid isimli kıymetli eserleri yazdı. Bu eserlerden anlaşıldığına göre; Nesefî ( radıyallahü anh ), seyahatlerini daha çok fıkıh ilminin inceliklerini öğrenmek için yapmıştır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) El-A’lâm cild-2, sh. 237
2) Mu’cem-ül-müellifîn cild-4, sh. 6
3) Keşf-üz-zünûn cild-2, sh. 1227
4) Şezerât-üz-zeheb cild-3, sh. 227
5) Tabakât-ül-Fukahâ Taşköprüzâde sh. 69
6) Fevâid-ül-behiyye sh. 66
EBÛ ALİ EN-NESEFÎ