Hanefî mezhebi, fıkıh, hadîs, edebiyat ve usûl âlimi. İsmi, Celâl (Resûl) bin Ahmed bin Yûsuf er-Rûmî es-Sîrî el-Kâhirî et-Türkmânî olup, lakabı Celâlüddîn’dir. Aslen Anadolu’da bulunan Sîre isimli bir beldeden olup, sonraları Kâhire’ye gelerek, Kâhire dışında bulunan Tebbân mahallesinde yerleşti. Buraya nisbetle kendisine et-Tebbânî denilmiş ve daha çok bu isimle tanınmıştır. Kaynak eserlerde doğum târihi tesbit edilemeyen Tebbânî, 793 (m. 1391) senesi Receb ayının 23. günü Kâhire’de vefât etti.
750 (m. 1349) senesinden önce Kâhire’ye gelen Tebbânî ilim tahsiline başladı. Alâüddîn-i Türkmânî’den Buhârî-i şerîfi dinledi ve ders aldı. Ayrıca Lütfullah İtkânî, İbn-i Akîl, İbn-i Ümmî Kâsım, İbn-i Hişâm en-Nahvî ve başka âlimlerin sohbetlerinde bulunup onlardan ilim öğrendi. Başta fıkıh ve hadîs olmak üzere, çeşitli ilimlerde yükselip, zamanında bulunan Hanefî mezhebindeki âlimlerin en üstünlerinden oldu. Oğlu Serefüddîn, İzzeddîn el-Hâdıri el-Halebi ve başka zâtlar da ondan ilim öğrendiler.
İlim öğrenmek ve öğretmek husûsunda çok gayretli, akidesi güzel (i’tikâdı düzgün), Ehl-i sünnete ve bu yola sarılanlara muhabbeti çok fazla olan, çok kıymetli bir zât idi. Bid’at ve dalâlet fırkalarında bulunanlara, İslâmiyete düşmanlık etmek isteyenlere karşı çok şiddetli idi. Kendisine birçok defa kadı olması teklif edildi ise de, bu vazîfeyi kabûl etmemekte ısrar etti ve; “Bu kadılık vazîfesi öyle bir iştir ki, bu vazîfeyi yapabilmek için geniş ilim sahibi olmak yetmez. Ayrıca kadılığa âit ıstılâhları bilmek, bu husûsta tecrübe ve mehâret sahibi olmak da lâzımdır” buyurdu. Sargatmeşiyye ve Elceyhiyye medreselerinde ders verdi. Yazmış olduğu kıymetli kitaplardan ba’zılarının isimleri şunlardır. Manzûmetün fil-fıkh ve şerhuhâ (4 cild), Şerhu Menâr-ül-envâr, İhtisaru şerhu Sahîh-il-Buhârî li Moğoltay, Şerhu muhtasarı İbn-i Hâcib, Tercîhu mezhebi Ebû Hanîfe, El-İnâye bişe’n-il-hidâye ve fetvâlarının toplandığı 4 cildlik Fetvâ kitabıdır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Ed-Dürer-ül-kâmine cild-1, sh. 545
2) Bugyet-ül-vuât cild-1, sh. 488
3) Şezerât-üz- zeheb cild-6, sh. 327
4) Mu’cem-ül-müellifîn cild-3, sh. 152
5) El-A’lâm cild-2, sh. 132
6) Keşf-üz-zünûn sh. 841, 1221, 1826
CELÂLÜDDÎN-İ TEBBÂNÎ