Hanefî mezhebi fıkıh ve tefsîr âlimi. Ayasolug’da (Bugünkü Selçuk) doğup yetişti. Babası Ayasolug kadısı idi. O yüzden “Ayasolug Çelebisi oğlu” denmekle tanındı. Daha sonraları “Ayasolug Çelebisi” ona isim oldu. Bu adla tanındı. Bursa’ya gitti. Zamanın meşhûr âlimlerinden Molla Yegân’dan ilim tahsil etti. Din ve fen ilimlerinde kendisini yetiştirdi. Bursa’da çeşitli medreslerde müderrislik yapıp, birçok ilim ehline feyz verdi. Fâtih devrinin meşhûr âlimlerinden Hocazâde Muslihuddîn Bursevî ve Kutb-i zaman diye meşhûr olan Molla Ayas talebeleri arasında idi. Ayasolug Çelebisi dokuzuncu Hicri asırda Bursa’da vefât etti.
Ayasolug Çelebisi Mehmed Efendi, gece-gündüz ilim öğrenmek ve talebelerine ilim öğretmekle meşgûl olurdu. Allahü teâlânın emir ve yasaklarına riâyet etmeyi, Resûl-i ekremin ( aleyhisselâm ) örnek ahlâkıyla ahlâklanmayı, Selef-i sâlihînin (r.anhüm) doğru yolunda tam bir istikâmet üzere bulunmayı kendisine şiar edinmişti. Çok ibâdet eder, emr-i ma’rûf yaparak, insanlara Allahü teâlânın emir ve yasaklarını öğretmeye gayret ederdi.
Pekçok kıymetli esere haşiye ve şerhler yazan Ayasolug Çelebisi Mehmed Efendi, İbn-is-sâ’âti Ahmed bin Ali Ba’lebekî’nin “Mecma’ul bahreyn ve mültekânehreyn” adlı eserini şerhetti. Fahreddîn-i Râzî’nin “Tefsîr-i kebîr”ini kısaltarak telhis etti. Burhâneddîn Mergınânî hazretlerinin “Hidâye” adlı eserini de şerhetti.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Şakâyık-ı Nu’mâniyye tercümesi (Mecdî Efendi) sh. 117
2) Fevâid-ül-behiyye sh. 161
3) Tâc-üt-tevârih
AYASOLUG ÇELEBİSİ MEHMED EFENDİ (Mehmed bin Kâdî-i Ayasolug)