Şafiî mezhebi kelâm âlimlerinden. İsmi, Ahmed bin Halîl bin Se’âde bin Ca’fer bin Îsâ el-Huveyyî olup, künyesi Ebü’l-Abbâs’dır. Huccet-ül-İslâm, Şemsüddîn. Kâdı’l-kudât gibi lakablarla tanınmıştır. 583 (m. 1187) senesinde, Azerbeycan’ın Huvey kasabasında doğdu. 637 (m. 1240) senesi Şa’bân ayında Şam’da vefât etti. Doğum ve vefâtı için başka târihler de bildirilmiştir.
Ebü’l-Abbâs el-Huveyyî hazretleri, doğduğu ve yetiştiği Huvey kasabasında, Horasan ve başka yerlerde ilim öğrendi. Büyük İslâm âlimi İmâm-ı Fahreddîn-i Râzî hazretlerinin talebesidir. Ayrıca, İmâm-ı Râfi’î, Alâüddîn-i Tâzîsî Müeyyed et-Tûsî. İbn-üs-Salâh, İbn-üz-Zebîdî ve daha birçok âlimden ilim öğrendi. Kendisinden ise; Tâcüddîn bin Ebû Ca’fer, Ebû Amr bin Hâcib, Cemâl Muhammed bin es-Sâbûnî, oğlu Kâdı’l-kudât Şihâbüddîn Muhammed ve başka zâtlar ilim öğrenip rivâyetlerde bulunmuşlardır.
Ahmed el-Huveyyî hazretleri, fıkıh, tefsîr, hadîs, usûl, nahiv, cedel, hikmet (fen ilimleri) ve diğer birçok ilimde söz sahibi yüksek bir zât idi. Birçok kitap ezberlemiş idi. Dînin emirlerine uymakta çok gayretli idi. Haram ve şüpheli olan şeylerden çok sakınır, böyle takvâ ehli kimselere çok hürmet ederdi. Talebeleri yetiştirmekte de pek mahir idi. Hüsn-i hulk sahibi idi. Ahlâkının güzelliğine herkes gıbta eder, imrenirdi. Herkese karşı tatlı dilli ve güler yüzlü idi. Zarif, kibar, kerâmetler, faziletler sahibi, çok kıymetli bir zât idi. Çok mütevâzi idi. Bunlar ve bunlar gibi başka güzel sıfatları ile, herkesin sevgisini, hürmetini kazanmıştı. Kur’ân-ı kerîmi çok güzel okurdu. Şam’da kadılık yaptı. Ba’zan namaz vakitleri hâricinde Şam Câmii’ne gelirdi. Orada birçok kimse, çocuklar gibi, bu zâtın yanında toplanırlardı ve kırâatlerini (Kur’ân-ı kerîm okumalarını) kontrol ettirirlerdi.
Ebü’l-Abbâs Ahmed bin Halîf el-Huveyyî hazretleri, çeşitli ilimlere dâir birçok eser yazmış olup bunlardan ba’zılarının isimleri şöyledir. Ravd-ül-bâsim, Şerh-ül-irşâd li Muhammed-il-Âmidî, Yunâbi’ül-ulûm, Kitâbün fîn-nahv, Kitâbün fîl-arûz, Muhtasâr-ün-nefâis (Arâis-ün-nefâis).
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Tabakât-üş-Şâfiiyye cild-8, sh. 16
2) Şezerât-üz-zeheb cild-5, sh. 183
3) El-Bidâye ven-nihâye cild-13, sh. 155
4) Kâmûs-ül-a’lâm cild-4, sh. 2872
5) El-A’lâm cild-1, sh. 120
6) Mu’cem-ül-müellifîn cild-1, sh. 216
7) Zeyl-i Ravdateyn sh. 169
AHMED EL-HUVEYYÎ