Hadîs ve fıkıh âlimlerinden. Meşhûr âlim, Abdurrahmân Cevzî’nin torunudur. Dedesinin künyesini ve lakabını almıştır. Künyesi Ebü’l-Ferec, lakabı ise Cemâleddîn’dir. 606 (m. 1209) senesinde doğdu. 656 (m. 1258) senesinde Hülâgu’nun Bağdad’ı istilâsı sırasında, babası ve iki kardeşi ile birlikte şehîd edildi. Abdülazîz bin Müneynâ’dan, Ahmed bin Sarmâd’dan ve diğer âlimlerden hadîs-i şerîf işitti. Kendisinden ise; Ubeyd el-Si’ridî, Şeref-ül-Müdümî rivâyette bulundular. Ebû Abdullah İbni Ahmed Harrânî ve Süleymân bin Hamze el-Kâdı da ondan icâzet almışlardır. Babasının yerine, insanlara va’z ve nasîhatta bulunurdu. Babası Deriyye’de müderris olarak vazîfelendirildiğinde, ona da Mustansıriyye Medresesi’nde Hanbelî mezhebi fıkıh bilgilerini öğretmesi için müderrislik vazîfesi verildi. Meşhûr ve makam sahibi kimseler derslerinde bulundular. Bağdad’da Muhtesiblik vazîfesinde ve diğer ba’zı vazîfelerde görevlendirildi. Güzel şiirler yazmıştır. Şiirleri bir dîvânda toplanmıştır. Sevgili Peygamberimiz Muhammed aleyhisselâmı metheden bir şiirinin tercümesi şöyledir:
“Muhammed aleyhisselâm bütün peygamberlere üstün kılındı. O’nun şerefi pek yüce, O’na olan hürmet pek çoktur. Allahü teâlâ O’nun hakkında; “O (Rabbin), sen bir yetim iken (seni) barındırmadı mı?” buyurması ona kâfidir. O, “Dürriyetim”, incilerin en kıymetlisidir. O, kendisiyle iftihar edilen en kıymetli bir incidir. O, bütün peygamberlere üstün oldu. O’nun üstünlüğünü bütün peygamberler kabûl edip, söylediler. Allahü teâlâ O’na salât eyledi (Rahmetini bildirdi). Siz de O’na salât ve selâm okuyunuz.”
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-5, sh. 200
2) Târih-i Ulemâ-i Mustansıriyye cild-1, sh. 157
3) Zeyl-i Tabakât-ı Hanâbile cild-2, sh. 261
ABDURRAHMÂN BİN YÛSUF EL-CEVZÎ