Mâlikî mezhebi âlimlerinden. Usûl ve Arabî ilimleri çok iyi bilirdi. İsmi, Ahmed bin Muhammed bin Muhammed bin Muhammed bin Atâullah İskenderânî’dir. Sahâbe-i Kirâmdan Zübeyr bin Avvâm’ın soyundan olduğu da söylenir, 740 (m. 1339) senesinde İskenderiyye’de doğdu. 801 (m. 1399) senesinde, Ramazan ayında Kâhire’de vefât etti.
Önce kendi memleketinde ilim öğrendi. Zamanının meşhûr âlimlerinin derslerine devam etti. Çeşitli ilimlerle uzun zaman meşgûl oldu. Bilhassa Arab dili ve edebiyatında çok fazla bilgi sahibi idi. Şöyle ki, meşhûr nahiv kitaplarına şerhler yazdı. 781 (m. 1379) senesinde memleketinde kadılık yaptı. Ba’zı sebeblerle bu vazîfeden ayrılıp, birkaç defa tekrar aynı vazîfeye ta’yin edildi. Daha sonra Kâhire’ye geldi. Burada ilmi ve fazîletleri yayılarak meşhûr oldu. Hâşiyet-ül-müdevvene kitabının sahibi İmâm-ı Ebû Mehdî Vânûgî ve Tenesî’den ilim öğrenen âlimlerdendir. 794 (m. 1392) senesinde Kâhire’de Mâlikî kadılığına ta’yin edildi. Çocuklarını ve ailesini de buraya getirdi.
Çok akıllı ve zekî idi. Ticâretle de uğraşırdı. Bu vesile ile çok zengin oldu, malı mülkü çoğaldı. Makam ve mevkide gözü yoktu. Ancak ehli olmayanların kadılık makamına geçmemesi ve insanlara hizmet etmek niyetiyle vazîfe aldı. Herkesle çok iyi geçinir, herkes de onu severdi. İyi kalbli ve iffet sahibi idi.
Dînin emir ve yasaklarına uymaya çok dikkat ederdi. Az ve öz konuşur, lüzumsuz yere konuşmazdı. Hiç bir kimseyi sözleri ve hareketleri ile üzdüğü görülmedi. Kâdılığı zamanında herkes emniyet ve huzûr içinde yaşadı, insanlar onun kıymetini ölünce anladılar. Vefât ettiğinde, yerine kadı olarak İbn-i Haldûn getirildi.
Eserleri daha ziyâde Arab dili ve edebiyatına dâir olup, ba’zıları şunlardır: 1-Şerh-ut-Teshîl, 2-Şerhu Muhtasarı İbn-i Hâcib, 3-Şerh-ül-Kâfiye li İbn-i Hâcib. 4- Tekmîl-ül-mekâsıd li İbn-i Mâlik.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-2, sh. 153
2) El-A’lâm cild-1 sh. 225
3) Ed-Dav-ül-lâmi’ cild-2, sh. 192
4) Şezerât-üz-zeheb cild-7, sh. 5
5) İnbâ-ül-gumr cild-2, sh. 63
İBN-İ TENESÎ (Ahmed bin Muhammed)