Hanefî mezhebi fıkıh âlimlerinden. İsmi, Muhammed bin Muhammed bin Ömer bin Kutluboğa el-Büktemrî el-Mısrî el-Kâhirî’dir. Lakabı, “Allâme Seyfeddîn” idi. Takriben 798 (m. 1396) senesinde dünyaya geldi Hanefî mezhebindeki birçok âlimden ilim tahsil etti. “Kâri-ül-Hidâye” diye meşhûr olan Sirâcüddîn ve İbn-i Hümâm, onun en meşhûr olan hocalarındandır. Bilhassa İbn-i Hümâm’dan çok istifâde etti. Ezkâvî ile karşılaştığında, onun için duâ etmişti “Dav-ül-lâmi” adındaki eserin sahibi bu husûsu şöyle nakleder: “O, bir gece rü’yâsında Ezkâvî’yi gördü. Kendisine duâ etmesini, bu sûretle kalbinden dünyâ sevgisinin çıkmasını istedi. Ezkâvî, ona dedi ki: “Allahü teâlâ birşeyi dilediği zaman, o iş muhakkak olur. Bundan sonra da: “Uzletini, ya’nî insanlardan ayrı kalmanı çoğalt!” diye nasîhatta bulundu.” Hocası İbn-i Hümâm da, onun hakkında dedi ki: “Allaha yemîn ederim ki, sen bir yere girip orayı vatan edinsen, hemen meydana çıkar, meşhûr olursun!” O, çeşitli medreselerde ders okuttu. Şöhreti her yere yayıldı. İsmi duyulmayan yer kalmadı. Çok talebesi oldu. Tefsîr, kelâm, fıkıh, usûl, Arab dili ve edebiyatı ilimlerinde asrının İmâmı, en büyük âlimi sayıldı. Çok eser yazdı. 881 (m. 1477) senesi Zilka’de ayının yirmidördüncü Pazartesi gecesi vefât etti.
Hocası Kemâleddîn İbni Hümâm, Şeyhûniyye Medresesi’nin meşihat makamında iken, onu kendisine nâib (yardımcı) seçmişti. Zeyneddîn-ül-istidâr Medresesi’ne müderris olarak ta’yin edildi. Mensûriyye Medresesi’nde tefsîr dersini, eski Eşrefiyye Medresesi’nde de fıkıh derslerini okuttu. Celâleddîn-i Süyûtî ondan çok ilim öğrendi.
Hocası İbn-i Hümâm onun hakkında şöyle buyurdu: “O, Mısır diyarının muhakkik âlimidir. Bununla beraber, Selef-i sâlihînin bildirdiği doğru yoldan asla ayrılmadı. Çok ibâdet eder, hayır ve hasenatta bulunurdu. Dünyâya düşkün olanların yanına gidip gelmez ve onların yanında oturmazdı.”
Eserlerinden başlıcaları şunlardır: 1-Envâr-ut-tenzîl haşiyesi: Kâdı Beydâvî’nin tefsîrine yaptığı kıymetli bir haşiyedir. 2-Tavdîh haşiyesi: İbn-i Hişâm’ın Tenkih şerhine yaptığı haşiyedir. 3-Tavâli’ haşiyesi: Kâlşâdî’nin eserine yaptığı haşiyedir. 4-Şerh-ül-akâid, 5-Şerh-ül-menâr Nesefî’nin eserinin şerhidir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 255
2) Şezerât-üz-zeheb cild-7, sh. 332, 333
3) Bugyet-ül-vuât cild-1, sh. 231
4) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 210
İBN-İ KUTLUBOĞA (Muhammed bin Muhammed)