Şafiî mezhebi fıkıh, hadîs, tefsîr, usûl-i fıkıh, edebiyat ve nahiv âlimi. İsmi, Muhammed bin Abdülvâhid bin Yahyâ bin Abdürrahîm ed-Dekkâlî’dir. Künyesi Ebû Ümâme olup, lakabı Şemsüddîn’dir. İbn-i Nakkaş diye bilinir. 725 (m. 1325) yılında doğduğu söylenir. 763 (m. 1361) yılı Rebî’ul-evvel ayında Kâhire’de vefât etti. Aslen Magriblidir.
Kırâat ilmini, Burhânüddîn er-Reşîdî’den, Arabî ilimleri, Ebû Hayyân Muhib Sâig ve başkalarından aldı. Hâviy-üs-Sagîr” adlı eseri ezberledi. “Mısır’da ilk önce onu ezberledim” derdi. Şihâbüddîn Ensârî, Takıyyüddîn Sübkî’nin yanında ilim ile meşgûl oldu. Çeşitli ilimlerde mütehassıs oldu. Dersler okutup, fetvâ verdi. İnsanlara va’z ve nasihat eyledi. Meşhûr hatîblerden idi. Güzel şiir ve nesir yazardı. Mısır’da büyük bir mertebeye yükselip, ilminin çokluğu insanlar arasında yayıldı. Birkaç medresede ders verdi.
Takıyyüddîn Sübkî zamanında Şam’a geldi. Orada va’z ve nasîhatla meşgûl oldu. Hiç zorluk çekmeden, çok fasîh ve güzel, konuşurdu. Va’zlarını dinlemek için çok insanlar gelirdi. İbn-i Kesîr der ki: “İbn-i Nakkaş; fakîh, nahiv âlimi, şâir ve vâ’iz idi. Çeşitli ilimlerde mütehassıs idi.”
Safdî de der ki: “Şam’a geldiğinde Sübkî kendisine çok ikramda bulundu, onu övdü. Devlet ileri gelenleri yanında kıymeti vardı. Şam’dan sonra Hama’ya da gitti ve orada da hürmet ve ikram gördü, İzzeddîn bin Cemâa, ona Sâlihiyye’de görev vermiştir.”
Eserleri: 1- Şerh-ut-Teshîl, 2- Şerh-ul-Umde (8 cild.), 3- Şerhu Elfiyeti İbn-i Mâlik, 4- Kitâb-ün-Nezâir vel-Fürûk, 5-Tahricü Ehâdîs-ir-Râfiî, 6- Tefsîr-ül-Kur’ân (Uzun bir tefsîrdir. Bu tefsîrine es-Sâbık vel-Lâhık adını vermiştir), 7-El-Müzemme fî isti’mâli ehl-iz-Zimme, 8- İhkâm-ül-Ahkâm.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 25
2) Ed-Dürer-ül-kâmine cild-4, sh. 71
3) Bugyet-ül-vuât cild-1, sh. 183
4) Şezerât-üz-zeheb cild-6, sh. 198
5) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 162
6) El-A’lâm cild-6, sh. 286
7) Tabakât-ül-müfessirîn cild-2, sh. 200
8) El-Bidâye ven-nihâye cild-14, sh. 292
9) Brockelmann Gal-2, sh. 247 sup. 2, sh. 95
MUHAMMED BİN NAKKÂŞ (Muhammed bin Ali)