Fıkıh ve hadîs âlimi. İsmi, Muhammed bin Ali bin Hasen bin Hamze bin Muhammed el-Hüseynî ed-Dımeşkî olup, künyesi Ebü’l-Mehâsin’dir. Lakabı ise Şemseddîn’dir. 715 (m. 1315) senesinde doğdu: 765 (m. 1364) senesi Şa’bân ayının sonlarında elli yaşında iken Dımeşk’da vefât etti. Muhammed ed-Dımeşkî aslen Vâsıtlı olup, Dımeşk’a giderek oraya yerleşti. Seyyid olup, Ca’fer-i Sâdık hazretlerinin torunlarındandır. Abdüddâim el-Müzzî’den ve birçok âlimden hadîs-i şerîf dinledi. Hadîs-i şerîf öğrenmek için gittiği Mısır’da ise, el-Meydûmî’den ve birçok âlimden hadîs-i şerîf dinledi. Çok hadîs-i şerîf topladı ve bu hadîs-i şerîfleri bizzat yazdı. Zehebî’den de ilim öğrendi.
Zehebî onun hakkında; “El-Fakîh-ül-muhaddîs Muhammed bin Ali, çok hadîs-i şerîf topladı ve bunları yazdı” demektedir, İbn-i Kesîr ise onun hakkında; “Müsnedlerde adı geçen şahısları toplayıp, bu zâtların hayatlarını yazarak bir kitap meydana getirdi. Bu kitabına et-Tezkiretü fî ricâl-il-aşere adını verdi. Et-Tehzîb kitabını özetleyip, Kütüb-i Sitte’de olmayıp da Muvatta’da İmâm-ı Şafiî’nin Müsned’inde ve İmâm-ı a’zamın Müsned’inde bulunan râvîlerin hayatlarını ona ilâve etti. El-Etrâf kitabını da kısaltıp lafzlarına göre tertîb etti. Dâr-ül-hadîs-il-Behâiyye Medresesi’nde rektörlük yaptı” demektedir.
Muhammed ed-Dımeşkî, birçok eser yazdı. Yazdığı bu eserlerin ba’zıları şunlardır, 1- Zeylü alel-İber, 2- Et-Tezkiretü fî ricâl-il-aşereti 3- El-Örf-üz-zekî, 4- El-Keşşâf fî ma’rifet-il-etrâf (iki cildlik bir eser), 5- El-İkmâl bi men fî müsned-i Ahmed min ricali minmen leyse fî tehzîb-il-Kemâl, 6- El-Elmâm bi Adâbi duhûl-il-hamâm, 7- Ta’lîku alâ Mîzân-il-i’tidâl liz-Zehebî, 8- Şerhu Sünen-in-Nesâî, 9- Kitâb-ül-i’tibâr fî zikr it-tevârîhi vel-ahbâr. 10- Meşîhat-ül-hadîs.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-10, sh. 315
2) Ed-Dürer-ül-kâmine cild-4, sh. 61
3) El-Bidâye ven-nihâye cild-14, sh. 307
4) El-A’lâm cild-6, sh. 286
5) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 163
6) Brockelmann Gal-2, sh. 48 Sup-2, sh. 69
7) Keşf-üz-zünûn cild-1, sh. 42, 992 cild-2, sh. 1105, 1124, 1510
MUHAMMED BİN ALİ ED-DIMEŞKÎ