Mısır’da yetişen tefsîr ve Hanefî mezhebi fıkıh âlimlerinden. İsmi, Muhammed bin İbrâhim, lakabı Seriyyüddîn, nisbeti, ed-Derûrî el-Mısrî’dir. İbn-i Sâig diye meşhûr olmuştur. Doğum târihi bilinmemekle birlikte, Mısır’da doğduğu kesindir. 1066 (m. 1656) senesinde Kudüs’de vefât etti. Mücavirin kabristanında defnedildi.
Babası büyük tüccâr olduğundan, ona büyük bir mîras bırakmıştı. Zamanının Mısır âlimlerinden Ebû Bekr eş-Şinvânî’den çeşitli ilimleri tahsil etti. Paşa-zâde diye bilinen Molla Hüseyn’in uzun müddet hizmetinde kalıp, ondan aklî ve naklî ilimleri tahsil etti. Akranlarından üstün oldu. Farsça ve Türkçe dillerini ana dili olan Arapça gibi öğrendi. Daha sonra Mısır’da Süleymâniyye ve Sargatmişiyye medreselerinde müderrislik yapıp, ilim öğretmekle meşgûl oldu. Çok güzel yazı yazardı. Ondan birçok kimseler ilim öğrenip istifâde ettiler. Şeyh Muhammed bin Muhammed el-Aysî ve “Hulâsat-ül-eser” adlı kitabın müellifînin babası ondan ilim tahsil eden kimselerdendir.
Bir müddet İstanbul’a gidip oranın âlimleriyle görüştü ve sohbetlerinde bulundu. Şeyhülislâm Mu’îd Ahmed Efendi’yle sohbet edip, ilmî üstünlüğünü kabûl ettirdi. Ondan hüsnü kabûl gördü ve ihsânlara kavuştu.
Kudüs kadılığına ta’yin edildi, İstanbul’a gidiş gelişi esnasında Şam’a da uğrayıp, bu beldenin âlimleriyle ilmî sohbetlerde bulundu. Onun üstünlüğünü zamanındaki âlimler kabûl edip, öğücü şiirler ve yazılar yazmışlardır.
İbn-i Sâig aklî ve naklî ilimlerde derin âlim, fazilet sahibi bir zât idi. Temiz ve güzel giyinir, Allahü teâlânın ni’metlerinin üzerinde görünmesini ister, böylece müslümanın olgunluk ve vekârını gösterirdi. Tatlı dilli, güler yüzlü ve hoşsohbet idi. İnsanlara iyilik yapmaktan hoşlanırdı.
Fıkıh ve tefsîr ilimlerine dâir yazmış olduğu kıymetli eserlerinden ba’zıları şunlardır.
1- Hâşiyetün alâ Envâr-üt-tenzîl lil-Beydâvî: Kâdı Beydâvî hazretlerinin Envâr-üt-tenzîl adlı kıymetli tefsîrine yazdığı haşiyedir. 2- Hâşiyetün alâ Şerh-il-Miftâh liş-Şerîf, 3- Risâletün fî tahkîki tefsîr-i ba’zıl-âyât, 4- Risâletün fî halli es’ilet-i İbn-i Abdisselâm, 5-Risâletün fî mes’elet-it-Taklîd, 6- Hâşiyetün alâ Şerh-il-Hidâye, 7- Risâletün fil-müşâkile.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-8, sh. 198
2) Hulâsat-ül-eser cild-3, sh. 316
3) Esmâ-ül-müpllifîn cild-2, sh. 287
4) El-A’lâm cild-4, sh. 303
5) Keşf-üz-zünûn sh. 2035
6) İzâh-ül-meknûn cild-1, sh. 139
İBN-İ SÂİG (Muhammed bin İbrâhim ed-Derûrî)