Hadîs ve nahiv âlimi. İsmi, İbrâhim bin Muhammed bin Muhammed bin Hüseyn bin Hamza’dır. Seyyiddir. İbn-i Hamza diye meşhûr oldu. 1054 (m. 1644) senesi Zilka’de ayının beşinde, Salı gecesi akşam ile yatsı arasında Dımeşk’da doğdu. 1120 (m. 1708) senesi Safer ayının dokuzunda, Pazartesi günü vefât etti.
İbn-i Hamza, babasının terbiyesinde yetişti. Babası ve ağabeyi Seyyid Abdürrahmân’dan ilim öğrendi. Ayrıca Muhammed Batnînî, Muhammed bin Süleymân Magribî, Şeyh Yahyâ Şâvî Magribî, Şeyh İbrâhim Fettal’dan ilim öğrendi. Fıkıh ve usûl-i fıkıh ilmini; Allâme Haskefî, Muhammed Mehâsinî Dımeşkî, İsmâil Mehâsinî’den, hadîs ilmini; Şeyh Abdülbâkî Hanbelî, Muhammed Ebü’l-Vâhid Hanbelî’den, nahiv ilmini; Necmüddîn Ferâdî’den öğrendi. Şeyh Ahmed Kal’î, Muhammed Belbân Sâlihî, Şeyh Su’ûdî Dımeşkî, Şeyh Abdülkâdir Safverî, Şeyh Ramazan Âtıfî, Ebû Bekr Süleymî Ahmed Hayyât, Kâdı Kemâlüddîn ve daha birçok âlimden de ilim öğrendi. Sahîh-i Müslim ve Sahîh-i Buhârî’yi babasından dinledi. Daha sonra ilim öğrenmek için Anadolu’ya gitti, İstanbul’da; Kastamonulu Mûsâ Efendi, Üsküdar Câmii hatîbi Abdülkâdir Makdisî, Seyyid Abdullah Hicazi ve daha birçok âlimden ilim öğrendi.
İbn-i Hamza, Nakîb-ül-eşrâf (Resûlullah efendimizin mübârek soyundan gelenlerin işleri ile vazîfeli) olarak Mısır’a gitti. Bu sırada Mısır âlimlerinden de istifâde etti. Sonra Dımeşk’daki Mahkemet-ül-bâbül kübrâ nâibliğini üzerine aldı. Birkaç kere nakîblik yaptı. Dımeşk’da Sâlihiyye Medresesi’nde fıkıh ilminde meşhûr “Hidâye” kitabını okuttu. Emcediyye ve Cevziyye medreselerinde ders verdi. Buhârî’nin Câmi’-üs-sahîh’ini üç ay içerisinde Bakırcılar denilen mahalledeki evinde okuttu. Birçok kimse bu dersi dinlemek için geldi.
Dımeşk’da Şâfiîlerin müftîsi olan Şemseddîn Gazzî şöyle anlatır: “İbn-i Hamza’nın evinde verdiği derslerde ben de bulundum. Ondan icâzet aldım. Kendi hattıyla yazdığı icâzetnamesinde hocalarının sayısının seksene ulaştığım gördüm.”
İbn-i Hamza 1199 (m. 1785) senesinde hacca gitti. Hac dönüşünde hastalandı. Bir süre sonra vefât etti. İbn-i Hamza vakar sahibi ve çok ibâdet eden bir zât idi.
İbn-i Hamza’nın yazmış olduğu eserlerden ba’zıları şunlardır.
1) Et-Tıbyân vet-ta’rîf fî esbâb-ı vürûd-ül-hadîs, 2-Hâşiyettin alâ şerh-il-elfiye.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-1, sh. 105
2) Silk-üd-dürer cild-1, sh. 22
3) Esmâ-ül-müellifîn cild-1, sh. 37
4) İzâh-ül-meknûn cild-1, sh. 68, 207
İBRÂHİM HAMZA (İbn-i Hamza)