Mısır’da yetişen Hanefî mezhebi fıkıh âlimlerinden. İsmi, Ahmed bin Muhammed bin Ali olup, lakabı Şihâbüddîn’dir. Eshâb-ı Kirâmın meşhûrlarından, ilk müslüman olan Ensârın ileri gelenlerinden, Hazrec kabilesine mensûb hazret-i Sa’d bin Ubâde’nin ( radıyallahü anh ) neslindendir. Bunlara nisbetle; Mısrî, Ensârî ve Hazrecî gibi nisbetleri vardır. Ayrıca dedelerinden, Şarkıyye’de medfûn Şeyh Guneym ismindeki bir zâta nisbetle Guneymî diye de isimlendirilmiş ve daha çok bununla tanınıp, şöhret bulmuştur.
Guneymî’nin doğum târihi kat’î olarak bilinmemekle birlikte, 964 (m. 1557) senesinde doğduğu rivâyet olunmaktadır. 1044 (m. 1634) senesi Receb ayının yirmiyedisinde Çarşamba gecesi vefât etti.
Şeyhülislâm Şemseddîn Muhammed Remlî, Muhammed bin Ebi’l-Hasen Bekrî, Safiyyüddîn el-Gazzî, Şeyhülislâm Zekeriyyâ Ensârî, Şeyh Cemâleddîn, Ali bin Ganim Makdisî, İbrâhim Alkamî, Ahmed bin Kâsım Abbâdî, Şeyh Sâlih Bülkînî gibi meşhûr âlimlerden ilim öğrenerek yetişen Guneymî, ilim öğrenmek maksadıyla Anadolu’ya geldi. Büyük âlimlerin derslerinde bulundu. Mısır’da o zamanda bulunan Hanefî mezhebi âlimlerinin en büyüklerinden ve en önde gelenlerinden oldu. Bilhassa tefsîr, fıkıh, kelâm ve nahiv ilimlerinde üstün idi. Kendileri, ulemâ-i muhakkikin denilen büyük İslâm âlimlerindendir. Aklî ve naklî ilimlerde ihtisas sahibi olan büyük âlimlerin üstünü, o zamanda okunan fen ilimlerinin hepsinin üstadı idi. Dikkatli, keskin görüşlü, firâset ve istikâmet sahibi yüksek bir zât idi.
İlim tahsil etmek üzere gittiği Anadolu’dan dönüşünde, Mısır’da birçok talebe yetiştirdi. O zamandaki büyük âlimlerden birçoğu ondan istifâde edip ilim öğrendiler.
Ahmed bin Muhammed Guneymî ( radıyallahü anh ) çok eser yazmış olup, ba’zılarının isimleri şöyledir: 1- Hâşiyetün alâ Şerh-ıl-Usâm (Mantık ilmine dâirdir), 2- Nakşü tahkîk-in-neseb (Mantık ilmine dâirdir), 3- İbtihâc-üs-südûr (Nahiv ilmine dâirdir), 4- Behçet-ün-nâzırin fî mehâsini Ümm-ül-berâhîn, 5- İrşâd-ül-ihvân, 6- İrşâd-üt-tullâb ilâ lâfzı lübâb-ül-i’râb, 7- Et-Tesdîd fî beyân-it-tevhîd, 8- Eş-şeceret-ül-latîfe fî şerhi cümletin min menâkıb-il-İmâm-ı Ebî Hanîfe, 9- Şerhu Mukaddimet-ün-nahviyye.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-2, sh. 132
2) Esmâ-ül-müellifîn cild-1, sh. 158
3) İzâh-ül-meknûn cild-1, sh. 9, 61
4) El-A’lâm cild-1, sh. 237
5) Hulâsat-ül-eser cild-1, sh. 312
6) Brockelmann Sup-1 sh. 457
7) Keşf-üz-zünûn sh. 64, 170, 403, 1028, 1029 1804, 1974
GUNEYMÎ (Ahmed bin Muhammed)