Hadîs ve Şafiî mezhebi fıkıh âlimi. İsmi, Muhammed bin Ahmed bin Muhammed bin Ahmed bin Muhammed bin Ahmed bin Kureyş’dir. El-Bâmî diye meşhûrdur. Bâm, Mısır’ın Saîd bölgesinde bir beldedir. Nisbeti Mahzûmî’dir. 810 (m. 1407) senesinde Kâhire’de doğdu. 885 (m. 1480) senesinde Kâhire’de vefât etti. Saîdiyye Türbesi’ne defnedildi.
Doğum yeri olan Kâhire’de büyüdü, ilk tahsilini orada yaptı. Kur’ân-ı kerîmi, “Umde”, “Minhâc”, “Tenbîh” kitaplarını ve nahivden “Elfiye” kitabını ezberledi. Bu kitapları Celâlüddîn Bülkînî, Veliyyüddîn Irâkî, Şemsüddîn bin Deyri ve başka âlimlerin huzûrunda okudu. Kâyâti ve Venâî’nin derslerine devam etti. Bu iki zâttan fıkıh ilmini ve diğer dînî ilimleri öğrendi. Irâkî’nin “Cem’ul-Cevâmî” şerhi, Venâî’nin yanında okuduğu kitaplardandır. İbn-i Kadîd’in yanında nahiv ilmi öğrendi. Onun derslerinden çok faydalandı. Yine Şemsüddîn Şettenûfî’nin yanında nahiv Veliyyüddîn Bâki ve Şemsüddîn Bermâvî’nin yanında da fıkıh ilmi öğrendi. İbn-i Mecdî’den ferâiz ilmini öğrendi. İbn-i Hacer Askalânî ve daha başka âlimlerden hadîs-i şerîf dinledi. Aralarında Cemâlüddîn Abdullah Hanbelî, İzzüddîn bin Cemâ’a, Fahrüddîn Dendîlî, Şerefüddîn bin Kevîk ve başka âlimlerin bulunduğu bir grup hadîs âlimi ona icâzet verdiler. Venâî, ders okutmak, Kâyâti de, hem fetvâ vermek, hem de ders okutmak için icâzet verdi. 865 (m. 1460) senesinde hacca gitti. Hac esnasında, çeşitli yerlerden gelen âlimlerle görüştü. Onların ilimlerinden de istifâde etti. Dînî ilimleri zamanın büyük âlimlerinden okumuş, onlardan icâzet almış olan el-Bâmî, hac dönüşünde ders okutmaya başladı. Birçok kimse ondan ilim tahsil etti. Talebeleri arasında büyük âlimler de vardı. Zeynüddîn Zekeriyyâ, ondan “Tenbîh” kitabını okuduğunu söylerdi.
İkâmet ettiği yer olan Cevderiyye’de, babasının yerine Şerîfiyye Medresesi müderrisliği yaptı. Amr Câmii’nde Nûruddîn Münâvî’nin yerine, Abdüllatîf Mescidi’nde Zeynüddîn Bûticî’den sonra, ayrıca Mısır’da Bedrüddîn bin Kattân’dan sonra müderrislik yaptı. Bunlardan daha başka yerlerde de müderrislik yaptığı oldu. Kâyâti’nin yerine bir müddet ders vermiş, bu vazîfesinden ayrılınca, yerine oğlu geçmiştir.
Çok hayır sahibi, herkes tarafından sevilen bir kimse idi. Kanâat ve iffet sahibi idi.
Eserlerinden ba’zıları şunlardır: “Feth-ül-Mün’im ve Şerhi”: Fıkıh ilmine âit bir kitaptır. “Hâşiyetü alâ şerh-il-Buhârî”: Kirmânî’nin Buhârî’ye yazdığı şerhin açıklamasıdır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-8, sh. 316
2) Ed-Dav-ül-Lâmi’ cild-7 sh. 48
3) Esmâ-ül-müellifîn cild-2 sh. 210
BÂMÎ (Muhammed bin Ahmed)