Şâfiî mezhebi fıkıh âlimlerinden. İsmi, Abdullah bin Ahmed bin Ali el-Fâkihî olup, lakabı Cemâleddîn’dir. Nisbeti Mekkî’dir. Aynı zamanda, zamanının büyük nahiv âlimlerindendi. 899 (m. 1430) senesinde Mekke’de doğdu. 972 (m. 1564) senesinde yine Mekke’de vefât etti.
Abdullah Fâkihî’nin hayâtı hakkında kaynaklar fazla bilgi vermemektedir. Zamanının âlimlerinden dînî ve Arabî dil bilgilerini öğrendi. Bilhassa nahiv ilminde çok derin âlim oldu. Ba’zı kitaplara şerhler yazdı. Daha 17 yaşında iken, İbn-i Hişâm’ın “Katr-un-nedâ” adlı eserine, 916 (m. 1510) senesinde çok güzel bir şerh yazdı. Zamanında nahiv ilminde onun bir benzeri yoktu. Nahiv ilmindeki derin bilgisinden dolayı, “Zamanının Sîbeveyh’i” deniliyordu. Bir ara Mısır’a’ gitti. Orada Ezher Câmii Medresesi’nde, “Katr-un-nedâ” isimli kitaba yazdığı şerhin ders olarak talebelere okutulduğunu gördü. Hocanın biri talebelere ders verirken, bir ibâreye takılıp kaldı, açıklayamadı. Abdullah Fâkihî, hocanın takıldığı o zor ibâreyi kolayca açıklayıverdi. Hoca ve talebeler, bu yabancı kimsenin ilmine hayran oldular. O zaman Abdullah Fâkihî kendini tanıttı. Bu kitabı şerh eden kimsenin kendisi olduğunu söyledi. Abdullah Fâkihî’yi genç biri olarak gördüklerinden, bunu kabûl etmediler. “Böyle bir kitabı senin gibi biri yazamaz” demek istediler. Bunun üzerine o da, kendisinin gerçekten bu kitabı şerh eden kişi olduğuna delîller getirdi. Hattâ orada Mekkeli ba’zı kimseler de vardı. Onlar da Abdullah Fâkihî’yi tasdik ettiler.
Abdullah Fâkihî’nin yazdığı eserlerin bir kısmı şunlardır: 1- Mücîb-ün-nedâ ilâ şerhi katr-ün-nedâ: Nahiv ilmine dâir olup, İbn-i Hişâm’ın eserinin şerhidir. 2- Fevâkih-ül-haniyye alâ mütemmimet-il-Âcurûmiyye, 5- Şerh-ül-milhat-il-i’râb lil-Harîrî
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-6, sh. 28
2) Şezerât-üz-zeheb cild-8, sh. 366, 367
3) En-Nûr-üs-safir sh. 249
4) Esmâ-ül-müellifîn cild-1, sh. 472
ABDULLAH FÂKİHÎ (Abdullah bin Ahmed)