Hadîs ve târih âlimi. Künyesi Ebû Mûsâ olup ismi, Îsâ bin Süleymân bin Abdullah’tır. 581 (m. 1185) yılında Endülüs şehirlerinden Ründe’de doğdu. Doğum yerine nisbetle Ründî, Endülüsî, Mâlaka şehrinde yerleştiği için Mâlakî ve Ruaynî nisbet edildi. 632 (m. 1234) yılında vefât etti.
Doğduğu yer olan Ründe şehrinde, küçük yaştan i’tibâren ilim tahsiline başladı. Mâlaka’ya gitti. Ebû Muhammed İbni Kurtubî, Ebü’l-Abbâs İbni Hayyâr’dan hadîs-i şerîf ilimleri tahsil etti. İbrâhim bin Ali Havlâni’den birçok ilimleri öğrendi. Doğuya seyahat etti. Hac için Mekke-i mükerremeye gitti. Orada, İslâm âleminin çeşitli bölge ve şehirlerinden gelen İslâm ulemâsıyla görüştü. Onların ilimlerinden istifâde etti. Şam’a gitti. Ebû Muhammed İbni Elben ve daha birçok âlimden ilim öğrenip hadîs-i şerîf dinledi. Yüzbin hadîs-i şerîfi râvîleriyle birlikte ezberledi. Memleketine döndü. Mâlaka’ya hatîb ta’yin edildi. Taliblerine ilim öğretti, insanlara nasihatlerde bulunup, emr-i ma’rûf yapmakla meşgûl oldu. Güzel ahlâkı ve merhametiyle herkesin sevgisini kazandı. Ömrü boyunca Allahü teâlânın rızâsını kazanmak için dîn-i İslâmı öğrenmeye ve öğretmeye gayret etti. Çok ibâdet eder, haram ve şüpheli şeylerden şiddetle kaçar, mübahların da birçoğunu terk ederdi. İlimdeki derecesi çok yüksekti. Edîb, güvenilir ve üstün Hâfıza gücüne sahip bir âlim idi.
Pekçok talebe yetiştirdi. Berzâlî, Ebû Abdullah Tanhâlî, Hamîd-i Zâhid, Yûnus Hâşimî ve Ömer bin Hâcib gibi âlimler ondan ilim öğrendi.
Pek kıymetli eserlerin müellifi olan Ruaynî, “Mu’cem-üş-Şüyûh” ve “Kitâb fis-Sahâbe” adlı eserlerinde, hadîs rivâyet eden âlimlerin ve Peygamberlerden (aleyhimüsselâm) sonra insanların en üstünü olan ve hadîs rivâyetinde ilk râvî olmakla şereflenen Resûlullahın ( aleyhisselâm ) mübârek Eshâbının (r.anhüm) üstünlüklerini çok güzel bir şekilde anlatmaktadır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Tezkiret-ül-huffâz cild-4, sh. 1457
2) Mu’cem-ül-müellifîn cild-8, sh. 25
RUAYNÎ (Îsâ bin Süleymân Mâlakî)