Hadîs ve fıkıh âlimlerinden. İsmi, Muhammed bin Ahmed bin Ali el-Kaysî’dir. Künyesi Ebû Bekr, lakabı Kutbüddîn Kastalânî’dir. Aslen Tevzerli olup, 614 (m. 1218)’de Mısır’da doğdu. 686 (m. 1287) senesinde vefât etti. Mekke’de büyüyüp, yetişti. Bağdad, Mısır, el-Cezîre ve Şam’da zamanın âlimlerinden ilim öğrendi. Ayrıca edîb olup, aynı zamanda tasavvufta da yetişmiş bir zâttır. Babasından, Şeyh Şihâbüddîn-i Sühreverdî hazretlerinden hadîs-i şerîf dinledi. Şihâbüddîn-i Sühreverdî hazretlerinden, hırka giyip icâzet almıştır. Bağdad’da pekçok âlimden ve Dımeşk’da es-Silefî’den ve İbn-i Asâkir’den rivâyette bulunan âlimlerden hadîs-i şerîf dinlemiş, hadîs derslerinde bulunmuştur. Âlim, zâhid, sâlih, çok cömert, güzel ahlâk sahibi, benzeri az bulunan bir zât idi. İlim tahsilini tamamladıktan sonra, ders ve fetvâ vermekle meşgûl oldu. Önce Mâlikî mezhebinde idi. Sonra Şafiî, mezhebine geçti.
Esnevî onun için tabakâtında şunları kaydetmiştir. “O, ilmi, ameli, heybeti, vera’yı, keremi kendinde toplamış olan bir zât idi. Mekke’de yerleşmişti. Daha sonra vefâtına kadar Kâhire’de Dâr-ül-hadîs-il-Kâmiliyye Medresesi’nde baş müderrislik yaptı.”
Yazmış olduğu eserler şunlardır: 1. El-İfsâh anil-Mu’cem minel-Gamiz-il-mübhem, 2. İktidâ-ül-Gâfil bi ihtidâ-il-âkil, 3. Tefsîru âyâtin-minel-Kur’ân-il-kerîm, 4. Lisân-ül-Beyân an i’tikâd-il-cinân, 5. Merâşid-üs-salât fî mekâsid-is-salât, 6. Medârik-ül-merâm fî meslek-is-siyâm, 7. Tekrîm-ül-meîşe bi tahrîm-il-haşîşe, 8. Tatmîm-üt-tekrîm limâ fîl-haşîş min’et-tahrim”.
Kutbüddîn Kastalânî hazretlerinin bir şiirinin tercümesi şöyledir:
“Kişinin aslı temiz olunca, nesli de temiz olur. Ne hikmettir ki, dikenli daldan gül bitiyor. Ba’zan, temiz asıldan kötü de çıkıyor. Bunlarda Allahü teâlânın nice hikmetleri vardır. Allahü teâlâ herşeye kâdirdir.”
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-8, sh. 299
2) El-Bidâye ven-nihâye cild-13, sh. 310
3) Hüsn-ül-muhâdara cild-1, sh. 419
4) Şezerât-üz-zeheb cild-5, sh. 397
5) Fevât-ül-vefeyât cild-3, sh. 310
6) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Sübkî) cild-8, sh. 43
7) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Esnevî) cild-2, sh. 326
8) El-A’lâm cild-4, sh. 323
KUTBÜDDÎN KASTALÂNÎ