Hanefî mezhebi fıkıh ve tefsîr âlimi. Künyesi Ebü’l-Fadl olup ismi, Muhammed bin Ebi’l-Kâsım Bâcûk el-Bakkâlî el-Harezmî en-Nahvî’dir. Lakabı Zeyn-ül-Meşâyih’dir. El-Bakkâlî diye tanınır. Ticâretle meşgûl olduğu için el-Bakkâlî dendi. El-Bakkâlî, 523 (m. 1129) senesi Cemâzil-âhır ayında Harezm’de vefât etti.
El-Bakkâlî, fazüet sahibi, münâzara ilminde mahir, mes’eleleri iyi çözen, yüksek derecelere ulaşmış bir zât idi. Lügat ilmini ve Arab edebiyatını Cârullah Mahmûd ez-Zemahşerî’den öğrendi. Ez-Zemahşerî vefât edince, el-Bakkâlî onun yerine geçti.
İmâm-ı Süyûtî onun hakkında: “Muhammed bin Ebi’l-Kâsım el-Bakkâlî el-Harezmî en-Nahvî, Arab dilinin inceliklerini bilmede senet, edebiyatta üstâd idi. Fâideli ne varsa kendinde topladı. Güzel i’tikâd sahibi, güzel ahlâklı, ağırbaşlı idi” demektedir.
El-Bakkâlî, birçok eserler yazmıştır. Yazdığı eserlerden ba’zıları şunlardır: 1. El-Fetâvâ, 2. Kitâb-üt-tefsîr, 3. Kitâb-üt-terâcim bi lisân-il-eâcim, 4. Şerh-ül-esmâ-il-hüsnâ, 5. Miftâh-üt-tenzîl, 6. Kitâb-üt-tergîb fil-ilm, 7. Kitâbü Ezkâr-is-salât, 8. Kitâbü afât-ilkizb, 9. El-Bidâyeti fil-meânî, 10. El-Beyân, 11. Et-Tenbîh alâ i’câz-il-Kur’ân.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 137
2) Bugyet-ül-vuât cild-1, sh. 215
3) Tabakât-ül-müfessirîn cild-2, sh. 230
4) Tabakât-ül-müfessirîn (Süyûtî) sh. 40
5) Fevâid-ül-behiyye sh. 161
6) Cevâhir-ül-mudiyye cild-2, sh. 372
7) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 98
8) Keşf-üz-zünûn cild-1, sh. 51, 84, 91, 120, 132, 400, 469
MUHAMMED BİN EBİ’L-KÂSIM BÂCÛK EL-BAKKÂLÎ