Tefsîr, hadîs, fıkıh ve tasavvuf âlimlerinden. İsmi, Beşîr bin Hâmid bin Süleymân bin Yûsuf bin Süleymân bin Abdullah el-Ca’ferî et-Tebrîzî’dir. Künyesi Ebû Nu’mân olup, Necmeddîn lakabı ile tanınırdı. 570 (m. 1174) senesinde Erdebîl’de doğdu. Şafiî mezhebi fıkıh âlimlerinden olup, tefsîr, kırâat ve tasavvuf ilimlerinde de mütehassıs idi. Fıkıh ilmini Bağdad’da; Ebû Kâsım İbni Fadlân, Yahyâ bin Rebî ve diğer âlimlerden öğrendi. Şafiî mezhebi fıkıh, usûl ve hılâf ilimlerinde yüksek bir âlim olarak yetişti. Fetvâ verir, ilmî münâzaralarda bulunurdu. Nizâmiyye Medresesinde ders vermek üzere ta’yini yapıldı. Kıymetli eserler yazdı. Tefsîre dâir olan eseri çok güzeldir. Ömrünün sonuna doğru Mekke’ye geldi. Vefâtına kadar orada kaldı. 646 (m. 1248) senesinin Safer ayında orada vefât etti.
İlim ve fazilette meşhûr ve büyük bir âlim olan Beşîr bin Hâmid; Abdülmün’im bin Küleyb, Yahyâ es-Sakafi, İbn-i Sükeyne, İbn-i Taberzed ve daha başka âlimlerden hadîs-i şerîf dinleyip öğrendi. Kendisinden de; Hâfız Şerefüddîn Abdülmün’im bin Halef ed-Dimyâtî, Hâfız Zâhirî, Muhib Taberî ve başka âlimler hadîs-i şerîf rivâyet ettiler.
İbn-i Cevzî’nin yardımcılığına ve halîfe Mustensır zamanında Harem-i şerîfin şeyhliğine ta’yini yapıldığı bildirilmektedir.
Kur’ân-ı kerîm tefsîrine dâir yazdığı, “El-Gunyân fî tefsîr-il-Kur’ân” adındaki eseri, birçok cild hâlinde basılmış olup, çok kıymetlidir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Tabakât-ül-müfessirîn (Dâvûdî) cild-1, sh. 115
2) Tabakât-ül-müfessirîn (Süyûtî) sh. 8
3) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Sübkî) cild-8, sh. 133
4) El-A’lâm cild-2, sh. 56
BEŞÎR BİN HÂMİD TEBRÎZÎ (Necmeddîn-i Zeynebî)