Endülüs’te yetişen tefsîr, hadîs ve kelâm âlimlerinden. İsmi, Ali bin Abdullah bin Muhammed Sa’îd bin Mevhûb el-Cüzâmî’dir. Künyesi, Ebü’l-Hasen’dir. Meriyye şehrinden olup, 440 (m. 1048) senesinde doğdu. Endülüs’te Mâlikî âlimi olan ve Lizbon kadılığında da bulunan Ebû Ömer bin Abdülberr’in icâzet verdiği büyük âlimlerdendir. Tefsîr, hadîs ve usûl-i din (kelâm) ilimlerinde kıymetli eserler yazdı. 532 (m. 1137) senesi Cemâzil-evvel ayının onaltıncı günü vefât etti.
Mâlikî âlimlerinin büyüklerinden olan Ebü’l-Hasen el-Cüzâmî, ömrünü ilim öğrenmek ve öğretmekle geçirdi. Hâfızası ve anlayışı son derece kuvvetli olan bir âlimdi. Ebü’l-Abbâs İbni Dilhâs el-Uzrî’den çok hadîs-i şerîf rivâyet etti. Başkasından rivâyette bulunmadı. Kâdı Ebû İshâk bin Verdûn ve Kâdı Ebû Bekr İbni Sâhib el-Ahbâs ve başkalarından hadîs-i şerîf dinledi. Ebû Ömer bin Abdilberr ve Ebü’l-Velîd el-Bâcî, ona icâzet verdiler. O, yüksek ilim ve ma’rifet sâhiplerindendir. Beytüllâhı (Kâ’be-i şerîfi) ziyâret edip hac vazîfesini yapmak için gittiğinde, ondan çok kimseler ilim aldılar, istifâde ettiler.
Tefsîre dâir yazdığı çok faydalı, güzel bir eseri vardır. Ayrıca onun usûl-i din (kelâm) ilmi hakkında yazdığı “Kitâb-ül-usûl” adındaki eseri de kıymetlidir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Tabakât-ül-müfessirîn (Dâvûdî) cild-2, sh. 409
2) Tabakât-ül-müfessirîn (Süyûtî) sh. 34
3) Kitâb-üs-sıla cild-2, sh. 405
4) Mu’cem-ül-müellifîn cild-7, sh. 140
5) Şezerât-üz-zeheb cild-4, sh. 99, 100
ALİ BİN ABDULLAH EL-CÜZÂMÎ (Ebü’l-Hasen el-Endülüsî)