Hadîs ve Hanbelî mezhebi fıkıh âlimi. Künyesi Ebü’l-Ferec olup ismi, Abdülkâdir bin Abdülkâdir bin Abdülmün’im bin Muhammed bin Selâmettir. 564 (m. 1169) yılında Urfa yakınlarında Harran’da doğdu. Doğum yerinden dolayı Harrânî nisbet edildi. Allahü teâlânın dînine yaptığı hizmetlerden dolayı Nâsıhuddîn lakabı verildi. 634 (m. 1236) yılında Harran’da vefât etti.
Ebü’l-Ferec Harrânî, ilk tahsiline kendi memleketi ve zamanın belli başlı ilim merkezlerinden biri olan Harran’da başladı. Harran’da, Ebü’l-Feth bin Abdüs ve Ebû Hafs bin Taberzed’in talebelerinden idi. Onlardan hadîs-i şerîf işitti. Şam’da, Ebû Abdullah bin Sadaka Harrâni, Yahyâ bin Mahmûd Sekafî, Abdurrahmân bin Harkî, Huşûî gibi hadîs âlimlerinin derslerine iştirâk edip hadîs-i şerîf öğrendi. Bağdad’da, Yahyâ bin Bevş, İbn-i Küleyb, İbni Cevzî ve daha birçok âlimden ilim öğrendi. Hâfız Abdülkâdir Rühâvî de hocaları arasındaydı. İbn-i Şâtîl, Nasrullah Kazzâz gibi âlimler, kendisine icâzet verdiler. Hadîs ve fıkıh ilimlerinde âlim oldu. Diğer ilimlerde de yüksek ilim sahibi idi. Hanbelî mezhebine göre fetvâ verirdi. Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) ve Selef-i sâlihînin hayatlarını ve yollarını, onların yolunda giden mübârek hocalarından öğrendi. Hayâtı boyunca öğrendiklerine tâbi olmaya gayret etti. Tatlı dil ve güler yüzle insanlara pek nasihatler verdi. Cömertlikte, zühd ve takvâda, vera’da, merhamette çok ileri idi. Allahü teâlânın kullarına O’nun rızâsı için çok acır, acıdığı için de onları, Cehennem ateşinden kurtarmaya gayret ederdi. Herşeyi ile Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uyar, sözünün geçtiklerini de uydurmaya çalışırdı. Hiç evlenmedi. Vaktini hep Allahü teâlânın dînini öğrenmek için harcadı. Boş zamanında mescidde kalır, ibâdet eder, gözyaşı dökerdi. Harran’a yerleşti. Ömrünün sonuna kadar Attâriyye Medresesi’nde ders verdi. Allahü teâlânın dînini öğretmek için elinden gelen gayreti gösterdi.
Birçok talebe yetiştirip kıymetli eserler yazdı. Ebû Nasr Şîrâzî Müzzî, Ebû Abdullah bin Hammâs ve Münzirî, talebelerindendir. “El-Mezheb-ül-mündâd fî mezheb-i Ahmed” adlı kitap onun eseridir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Zeyl-i Tabakât-ı Hanâbile cild-2, sh. 202
2) Şezerât-üz-zeheb cild-5, sh. 167
3) Mu’cem-ül-müellifîn cild-5, sh. 290
ABDÜLKÂDİR HARRÂNÎ