Hadîs âlimi. Yüzbin hadîs-i şerîfi râvileriyle birlikte ezberden bilirdi. Künyesi Ebû Ali olup, ismi, Hüseyn bin İdris bin Mübârek bin Heysem’dir. Ensârî ve Hirevî nisbetleri verildi. Doksan yaşlarında iken 301 (m. 913) yılında vefât etti.
Gerekli ilmi öğrendikten sonra; Sa’îd bin Mensûr, Süveyd bin Sa’îd, Süveyd bin Nasr, Hişâm bin Ammâr, Osman bin Ebî Şeybe, Dâvûd bin Reşid ve zamanın diğer âlimlerinden ilim tahsil etti. Çok seyehat eder, hadîs-i şerîf öğrenmek için dolaşırdı. Duyduklarını yazar, ezberlerdi. Allahü teâlânın dînine hizmet için toplamış olduğu hadîs-i şerîflerden seçtiklerini kitaplarına yazdı. Öğrenmek isteyenlere rivâyet etti. Tâliblerine ders olarak okuttu. Zamanının mümtaz kişileri ona talebe oldu. Bunlar arasında sâdece Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için çalışan, pek kıymetli âlimler yetişti. Kendisinden; Beşr bin Muhammed Medenî, Mensûr bin Abbâs, Muhammed bin Abdullah bin Humeyreveyh, Ebû Hâtem bin Hibbân, Ebû Bekr Nakkaş ve daha birçok âlim ilim tahsil edip hadîs-i şerîf rivâyet etti.
Ebü’l-Hasen Dâre Kutnî, Hüseyn Hirevî’nin sika (güvenilir) olduğunu bildirmiş, Ebû Velîd, Bâcî, onun rivâyetlerinin sağlam olduğunu söylemiştir. Târih-i Buhârâ tarzında yazdığı ve çok önem verdiği bildirilen bir Târih-i kebîr’i vardır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-3, sh. 205
2) Şezerât-üz-zeheb cild-2, sh. 235
3) Tezkiret-ül-huffâz cild-2, sh. 695
HÜSEYN HİREVÎ