Hadîs âlimlerinden. İsmi Abbâs bin Muhammed el-Hâşimî’dir. Benî Hâşim’in âzâdlı kölesi olup aslen Harezmli’dir. Künyesi Ebü’l-Fazl’dır. 185 (m. 801)’de doğdu. 271 (m. 884)’de Safer ayının ortasında Salı günü vefât etti.
Sa’îd bin Âmir ed-Dab’î, Esved bin Âmir eş-Şâzân, Ahves bin Cevâb, İshâk bin Mansûr es-Selûlû, Hüseyn bin Ali el-Ca’fî, Hüseyn bin Muhammed el-Mervezî, Hâlid bin Muhalled, Ebû Dâvûd et-Tayâlîsî, Abdurrahmân bin Mus’ab el-Kettân, Abdullah bin Yezîd, Yahyâ bin Ebî Bekr el-Kirmânî ve bir çok âlimden ilim öğrenmiş ve hadîs almıştır. Ya’kûb bin Süfyân, Ebü’l-Abbâs bin Şüreyk el-Fakîh, İbni Ebîd-dünyâ, İbni Ebî Hatim, el Begâvî, Ebû Ca’fer bin el-Behterî ve birçok âlim de ondan ilim öğrenmiş ve rivâyette bulunmuşlardır.
İbni Ebî Hâtem, Mesleme, İbni Hibbân ve Nesâî O’nun sika (sağlam, güvenilir) bir râvi olup, sâlih ve her şeyi ile doğru bir zât olduğunu söylemişlerdir. İmâm-ı Esamise “Benim üstadlarım onun rivâyet ettiği hadîs-i şerîflerde her hangi bir noksanlık görmedikleri gibi rivâyetlerini tasvîb etmişlerdir” buyurdu. Halîlî, O’nun adâleti husûsunda bütün hadîs imamlarının ittifâk ettiklerini, fakat rivâyet ettiği hadîs-i şerîflerin Buhârî ve Müslim’de bulunmadığını beyân etmiştir. Onun rivâyet ettiği hadîs-i şerîfler Sünen kitablarında (Sünen-i İbni Mâce, Sünen-i Nesâî, Sünen-i Ebû Dâvûd, Sünen-i Tirmizî) mevcûttur. Yahyâ bin Maîn’den öğrenmiş olduğu bilgileri yazdığı, hadîs ricalini (âlimlerini, râvilerini) anlatan büyük bir cild olan kitap telif etmiştir. Abbâs bin Muhammed Ebû Itâb, Şu’be, Muâviye bin Kurre, O da babasından rivâyet etti: Sa’d İbni Mes’ûd’un ökçeleri çok ince olduğundan ba’zı kimseler buna gülüyorlardı. Bunun üzerine Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) “O’nun ince ökçeleri, mîzânda (terazide) Uhud dağından daha ağır gelir” buyurdu.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Tezkiret-ül-huffâz cild-2, sh. 579
2) Târîh-i Bağdâd cild-2, sh. 145
3) Tehzîb-üt-tehzîb cild-5, sh. 129
4) El-A’lâm cild-3, sh. 265
5) Mu’cem-ül-müellifîn cild-5, sh. 63
ABBÂS BİN MUHAMMED EL-BAĞDÂDÎ